Wanneer is er sprake van nachtwerk, en hoe wordt dat vergoed?

Sommige werknemers vallen niet onder dit verbod en zijn vrij om nachtarbeid te verrichten. Het gaat onder meer om personen die een leidinggevende functie uitoefenen of een vertrouwenspost bekleden, personeel tewerkgesteld in een familieonderneming, artsen en handelsvertegenwoordigers. Voor deze werknemers kan worden overeengekomen dat de vergoeding voor nachtarbeid vervat zit in het vaste maandloon.

CHECK: 4 tips om beter om te gaan met shift- en/of nachtwerk

Afwijkingen

Er bestaan een aantal afwijkingen op het verbod op nachtarbeid. De afwijkingen hebben betrekking op:

• een bedrijfssector (onder meer hotels, restaurants, dagbladondernemingen, verzorgingsinstellingen, apotheken en bakkerijen);

• bepaalde werkzaamheden (zoals het uitvoeren van werken die door hun aard niet mogen worden onderbroken of het uitvoeren van werken van vervoer, laden en lossen);

• bepaalde werknemers (zoals werknemers in tankstations). 

Deze afwijkingen staan ofwel in de wet zelf, ofwel in een koninklijk besluit.

Bijzondere procedure

Een werkgever die kan terugvallen op een afwijking om nachtarbeid te verrichten, kan een procedure opstarten tot de invoering van een arbeidsregeling met nachtprestaties.

Onder een arbeidsregeling met nachtprestaties wordt verstaan: een arbeidsregeling met prestaties tussen 20u en 6u, maar met uitzondering van de werknemers die uitsluitend prestaties verrichten tussen 6u en 24u en de werknemers die gewoonlijk beginnen werken om 5u. De prestaties moeten dus gewoonlijk worden geleverd tussen middernacht en 5u ’s morgens.

In het kader van de procedure moet overleg plaatsvinden met de ondernemingsraad, de vakbondsafvaardiging of het personeel over de naleving van cao nr. 46, de nodige veiligheidsmaatregelen, de mogelijkheden inzake kinderopvang, de gelijke behandeling van mannen en vrouwen qua bezoldiging en het aantal betrokken werknemers.

Bijzondere vergoeding

Cao nr. 46 verplicht de werkgever om uiteenlopende begeleidingsmaatregelen te nemen (raadpleegbaar op de website van de Nationale Arbeidsraad). Eén van de maatregelen bestaat uit de toekenning van een bijzondere vergoeding voor nachtarbeid. Deze financiële uurvergoeding wordt voorzien door de cao nr. 49. Het paritaire comité of de onderneming kan een hogere vergoeding bepalen.

Het gaat om een bijzondere vergoeding van 1,42 euro/uur binnen de grenzen van het stelsel van nachtarbeid. Voor werknemers van 50 jaar en ouder wordt dit bedrag opgetrokken tot 1,71 euro/uur (bedragen per 1 november 2023).

De vergoeding wordt toegekend bovenop het normaal loon en is indexgebonden. Deze bepaling is wel slechts van toepassing bij afwezigheid van een vóór 1 januari 1995 op sectoraal of ondernemingsniveau gesloten cao of regelmatig toegepast collectief akkoord waarin dit aspect is geregeld.

(Met dank aan Stijn Demeestere, advocaat bij Lydian / lm) - Bronnen: FOD Werkgelegenheid/Partena Professional