Zorgverleners moeten tijd maken voor zichzelf: 'Het leven is een restaurant, je krijgt wat je bestelt'

"Sociale steun is de beste buffer voor alle vormen van stress.” (Marc Buelens, professor Vlerick Business School)

18 procent van de artsen en 12 procent van de verpleegkundigen loopt het risico op een burn-out. Respectievelijk 5 en 7 procent kampt momenteel met een burn-out. Dat zijn de ontnuchterende cijfers die Lode Godderis, professor Arbeidsrecht aan de KU Leuven, eerder dit jaar naar boven haalde.

Marc Buelens was er niet door verrast. "De zorg is een sector met veel gepassioneerde en bevlogen medewerkers, mensen die hun beroep met overtuiging uitoefenen en daar graag een stapje verder voor gaan. Tot het op is."

Werkomstandigheden

De werkomstandigheden in de zorgsector zijn vaak erg uitdagend, weet ook Marc Buelens. "Leidinggevenden klagen over te veel papierwerk. Een van de redenen voor burn-out is dat mensen niet langer het gevoel hebben met iets zinvols bezig te zijn. In de zorg is dat in de eerste plaats de zorg voor de patiënt."

Dat de zorg bij uitstek een mensensector is, maakt het verhaal er niet eenvoudiger op. "Zorgverleners zijn de hele dag voor anderen in de weer. Empathie en vriendelijkheid zijn daarbij van groot belang. Maar dat kan je alleen maar opbrengen als je ook goed voor jezelf zorgt. Wie zich niet goed in zijn vel voelt, straalt dat uit", aldus Marc Buelens.

'Compassion fatigue'

Hij schreef er met zijn (inmiddels overleden, red.) vrouw Ann Vermeiren het boek 'Beter zorgen voor jezelf' over. Het is geen boek dat specifiek over de zorgsector gaat, maar de inhoud is wel erg herkenbaar voor zorgverleners. "In het vliegtuig wordt je altijd gezegd dat je in geval van nood eerst je eigen zuurstofmasker moet opzetten en dan pas dat van je kinderen. Op het werk is dat net zo. Draag eerst zorg voor jezelf, zodat je je beter kan bekommeren om de anderen", zegt Marc Buelens.

Wie dat niet doet, riskeert volgens de professor op een 'compassion fatigue' te botsen. "Dan ben je zo chagrijnig of uitgeput dat je het zelfs niet meer kan opbrengen om empathisch te zijn. Jezelf zo verwaarlozen kan uiteindelijk tot een burn-out leiden."

Leidinggevenden kunnen een helpende hand zijn, op voorwaarde dat ook zij goed voor zichzelf zorgen. "Een baas met te veel stress zal je problemen niet oplossen", meent Marc Buelens. Toch is een luisterend oor wat veel medewerkers nodig hebben. "Sociale steun is de beste buffer voor alle vormen van stress. Mensen willen het gevoel hebben dat ze er niet alleen voor staan. Dat maakt hen sterker."

Buikspieroefeningen

Maar werknemers kunnen ook zelf het heft in handen nemen. Dat is waar 'beter zorg dragen voor jezelf' uiteindelijk over gaat. "Stel zelf grenzen, ken jezelf, neem geen beslissingen op verkeerde momenten ... Er zijn tal van eenvoudige hulpmiddeltjes om je beter in je vel te voelen", aldus Marc Buelens. "Stel jezelf de vragen die een coach of een therapeut je zou stellen: wie ben je, wat doe je graag? Ga in dialoog met jezelf."

De professor beseft dat die eenvoud vaak nog te veel gevraagd is. "Omdat het schoentje overal nijpt. De zorgsector is overbevraagd. Toch moeten mensen hier tijd voor maken. Pas als je je eigen keuzes bemint, zal je je goed in je vel voelen. Iedereen weet dat vijf minuten buikspieroefeningen per dag volstaan om een strakke buik te krijgen, maar hoeveel mensen doen dat?"

Hij merkt op dat mensen de neiging hebben zichzelf te saboteren door dingen te doen waarvan ze weten dat ze niet goed voor hen zijn. "Te veel mensen praten of denken zichzelf de dieperik in. Als je nood hebt aan een compliment en het komt niet vanzelf, zeg dan aan je leidinggevende wat je wilt. Het leven is een restaurant. Je krijgt wat je bestelt."

(wv)