De chef verdient minder

"De verhoging van de loonspanning kost niet meer dan 250.000 euro. In de privésector zou hier al lang een mouw aan gepast zijn" (Herman Claus, Nationale Confederatie van het Kaderpersoneel)

Verpleegkundige Ann, in het bezit van een master, verdient op jonge leeftijd 30 procent meer dan haar collega Bart, die een bachelordiploma heeft en voor een vlakke loopbaan kiest. Wanneer Ann op haar 30ste hoofdverpleegkundige wordt, is de loonspanning tussen de twee echter quasi volledig weggewerkt. Collega Christine, die bedankt voor een leidinggevende functie en een bijzondere beroepstitel geriatrie haalde, wat haar een premie oplevert, komt er uiteindelijk nog het beste vanaf. Op jonge leeftijd verdient zij al evenveel als een even oude hoofdverpleegkundige en vanaf haar 30ste steekt ze de leidinggevende zelfs voorbij.

Het spreekt voor zich dat steeds meer mensen de piste van Christine bewandelen, ook al hebben zij de capaciteiten om het tot hoofdverpleegkundige te schoppen. En dat terwijl deze functie een belangrijke hoeksteen vormt voor de organisatie en de kwaliteit van de gezondheidszorg. In juni 2009 al trok de Nationale Raad voor Ziekenhuisvoorziening aan de alarmbel. Deze adviseerde een loonspanning van meer dan 35 procent.

Ondenkbaar in de privé

De hoofdverpleegkundigen stellen vast dat er intussen niets is veranderd. Nochtans kaart de Vlaamse Werkgroep Functiewaardering Hoofdverpleegkundigen (VWFH), opgericht tijdens de witte woede van eind jaren 80, het probleem van de povere verloning al zo’n acht jaar aan bij politici en kabinetsmedewerkers van het ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid. "Hoewel de verhoging van de loonspanning een minimale impact zou hebben op het totale zorgbudget, valt onze eis bij elke bespreking weer van tafel", betreurt Servaas Sierens van de VWFH.

Insiders als Walter Cornelis, tot 2005 nationaal secretaris van de LBC en in die hoedanigheid lange tijd het boegbeeld van de witte woede, bevestigen dat het effect van een loonsverhoging voor de hoofdverpleegkundigen zo beperkt zal zijn dat het nooit ten koste kan gaan van andere noden in de zorgsector.

"Het gaat hier echt niet om meer dan 250.000 euro. Het vraagt slechts een kleine inspanning. In de privésector zou hier al lang een mouw aangepast zijn", benadrukt Herman Claus, voorzitter van de Nationale Confederatie van het Kaderpersoneel (NCK).

Het NCK heeft de werkgroep van hoofdverpleegkundigen de hand gereikt om samen méér op het debat te wegen. "Al geven de klassieke vakbonden toe dat er een probleem is, toch komt het bij de finale onderhandelingen voor een sociaal akkoord van de non-profit sector nooit aan bod", constateert Claus. "Dit komt omdat de hoofdverpleegkundigen slechts een kleine fractie van hun ledenbestand vormen. Je ziet dat tijdens de besprekingen vaak wordt ingezet op de bedienden. Het algemene gevoel is: voor de kaderleden, waartoe de hoofdverpleegkundigen behoren, is er al genoeg voorzien."

Extralegale voordelen

Zo pas werd bekend dat de federale regering van lopende zaken 50 miljoen euro uitttrekt voor de financiering van maatregelen in het kader van het sociale akkoord van de non-profit sector voor 2011. Dat geld is bestemd voor de creatie van nieuwe jobs, de uitbouw van een tweede pensioenpijler voor werknemers in de sector en een salaristoeslag voor oncomfortabele prestaties. Met andere woorden: ook deze keer zullen de extra middelen aan de hoofdverpleegkundigen voorbijgaan.

"We kunnen niet anders dan druk blijven zetten op de sociale onderhandelaars: het zijn zij die samen met de politiek de knoop moeten doorhakken", zegt een moedige Servaas Sierens. "We willen garanties in plaats van de mooie beloftes die ons vroeger werden gedaan. Daarom vinden we het ook belangrijk dat de publieke opinie onze bezorgdheden kent."

De hoofdverpleegkundigen genieten overigens de volle steun van hun werkgevers. De huidige situatie is ook voor de ziekenhuizen nadelig. Sommige van deze instellingen compenseren de lage loonspanning nu al met extralegale voordelen. "Algemene ziekenhuizen hebben op dat vlak wel wat mogelijkheden. Omdat zij technische prestaties kunnen vergoeden, kunnen ze wat buiten de lijntjes van de cao kleuren", vertelt Anne Van Haesendonck, personeelsdirecteur van het Psychiatrisch Ziekenhuis Onze-Lieve-Vrouw in Brugge. "Psychiatrische ziekenhuizen als de onze zijn qua financiering evenwel volledig afhankelijk van de ligdagprijs. Dit betekent dat wij geen vetpotje hebben voor extralegale voordelen."

Niettemin wil ook het Psychiatrisch Ziekenhuis Onze-Lieve-Vrouw dit niet langer met lede ogen aanzien. Van Haesendonck: "Net voor nieuwjaar hebben we rond de tafel gezeten met de hoofdverpleegkundigen. We hebben beslist om op het niveau van de vzw Gezondheidszorg ‘Bermhertigheid Jesu’, die in totaal zes lokale ziekenhuizen vertegenwoordigt, een werkgroep op te richten die bekijkt of we, in afwachting van een definitieve oplossing door de sociale partners, een overgangsmaatregel kunnen nemen."

Complex takenpakket

Hoofdverpleegkundige is een veeleisende job. Naast het organisatorische en administratieve werk dat op zijn bureau belandt, zoals het opstellen van de uurroosters, fungeert hij ook als scharnierpunt tussen directie en medewerkers. Eigenlijk is het een manager. "Wij noemen onze hoofdverpleegkundigen tegenwoordig afdelingscoördinatoren", zegt Van Haesendonck. "Dat zegt veel over de inhoud van hun job. De complexiteit van hun takenpakket is enorm toegenomen."

De zoektocht naar mensen die daar hun tanden in willen zetten, ondanks de karige verloning, verloopt met de dag moeizamer, bevestigt ze. "Omdat de loonspanning zo klein is geworden, beginnen sommige verpleegkundigen de rekening te maken. Via extra prestaties ’s nachts en in het weekend kunnen ze meer verdienen. Het is niet simpel om hen ervan te overtuigen afdelingscoördinator te worden. We hebben het ook al meegemaakt dat mensen opnieuw uit de functie stappen, omwille van het onevenwicht tussen het loon en de werkdruk."

"Een vorig sociaal akkoord heeft hoofdverpleegkundigen met meer dan 18 jaar anciënniteit een loonopslag van 78 euro per maand bruto toegekend, maar daar is de jonge generatie uiteraard niets mee. Structureel lost dit niets op. De kern van het probleem is dat we nauwelijks nog jonge mensen vinden die de stap naar een leidinggevende functie willen zetten."

Dat hoofdverpleegkundige een knelpuntberoep is, houdt een gevaar in voor de goede werking van de ziekenhuizen. Toch gloort er enige hoop in de verte. Al enkele jaren broedt het Instituut voor Functieclassificatie (IF.IC) op een nieuw functieclassificatiesysteem voor de gezondheidssector. "Het onderzoek dat hiermee gepaard gaat, onderstreept de moeilijkheidsgraad van de opdracht die de hoofdverpleegkundige moet uitvoeren; het bevestigt dat de opleidingslast en de verantwoordelijkheid hoog liggen", aldus Van Haesendonck. "Een betere verloning zal de logische volgende stap zijn. Een structurele oplossing is een absolute noodzaak."

(pvd)