Wordt een voltijdse job steeds meer de uitzondering?

“De voorbije jaar werden in de Verenigde Staten tien miljoenen banen gecreëerd. Nagenoeg geen enkele bijkomende baan had echter betrekking op het traditionele arbeidsstatuut”, getuigen de onderzoekers Lawrence Katz en Alan Krueger van de Harvard University en de Princeton University op Express Business.

In de Verenigde Staten had vorig jaar 15,8% van de arbeidsbevolking een alternatief werkstatuut (zelfstandige onderaannemers, freelancers, …) tegenover 10,7% in het midden van het voorbije decennium. “De Amerikaanse en Belgische markt zijn niet te vergelijken. Maar we verwachten over een paar jaar ook een verschuiving op de Belgische arbeidsmarkt”, zegt Frank Vander Sijpe, directeur van het kenniscentrum van Securex.

Liefst een vast contract

Heel recente Belgische cijfers hierover zijn er volgens Vander Sijpe niet. Hij voorspelt wel een meer flexibele arbeidsmarkt op middellange termijn. “Maar we merken wel dat een vast contract toch nog steeds de norm is in België. Grosso modo heeft 90% van de Belgische werknemers een contract van onbepaalde duur, en slechts 10% een ander statuut. Dat is heel weinig ten opzichte van de VS, maar ook tegenover de rest van Europa.”

De reden daarvoor ligt volgens Vander Sijpe deels aan onze cultuur. “Sociale partners vechten om die werkzekerheid. Ons hele maatschappelijke beeld is hierop gebouwd. De mobiliteit op onze arbeidsmarkt is dan ook zeer laag. Toch zien we stilaan een kentering.”

Meer zelfstandigen in bijberoep

In de VS blijkt bovendien dat 60% van de netto job aangroei aangebracht wordt door zelfstandige onderaannemers en freelancers. “Zelfstandigen in bijberoep zijn in opmars in België”, zegt Vander Sijpe. “Steeds vaker combineren Belgen een vaste -voltijdse of deeltijdse- job met een zelfstandige activiteit. De stap naar zelfstandige in hoofdberoep is een ander paar mouwen. Het statuut biedt minder bescherming, en daarom maken velen die overstap niet.”

Babyboomgeneratie

Vander Sijpe gelooft dat er verandering komt op middellange termijn. “De oudere werknemers van de babyboomgeneratie kiezen er vooral voor om vast in dienst te werken. Het zijn honkvaste werknemers, die gemakkelijk tien jaar in dezelfde functie op hetzelfde bedrijf werken. Maar als zij op pensioen gaan, worden ze niet altijd vervangen.”

Nood aan flexibiliteit

Bedrijven hebben flexibiliteit nodig om een antwoord te kunnen bieden op de veranderende markt. De huidige generatie wil meer zelf sturen. Een bepaalde groep geeft aan dat ze liever vier vijfde werken. “Dat is niet per se een slechte zaak voor de werknemer. Er komt een generatie aan die hun werk en privé liever zelf meer willen managen. Het is wel belangrijk voor bedrijven en werknemers om de balans te houden”, benadrukt Vander Sijpe.

De sectoren waar er werk in overvloed is, zullen in de toekomst meer werken met flexibele werkstatuten, voorspelt Securex. “Denk aan consultancy-activiteiten, waar expertise tijdelijk nodig is. Cognitieve of manuele expertise, zoals loodgieters. Of de horeca met duidelijke pieken en dalen in hun werkregime.” In de sectoren waar er schaarste aan werknemers is, zal je waarschijnlijk meer vaste statuten vinden.

(mr)