Worden vakbondsafgevaardigden overbeschermd?

Bij het bedrijf Mactac strijkte anno 2010 een pester 250.000 euro schadevergoeding op dankzij z'n vakbondsbescherming, omdat het bedrijf niet de juiste ontslagprocedure had gevolgd.

Natuurlijk is die schadevergoeding van 250.000 euro een extreem voorbeeld. De directie van de papierfabriek Mactac had niet de juiste procedures gevolgd bij het ontslag van de pester, en deze kreeg daarom dankzij zijn kandidatuur voor de sociale verkiezingen een schadevergoeding van 250.000 euro. Niettemin gaat de bescherming van elke kandidaat voor sociale verkiezingen heel ver: zij hebben de facto 4 jaar werkzekerheid. Een overzicht.

In welke bedrijven worden sociale verkiezingen georganiseerd?

In 2012 kiezen de werknemers nieuwe afgevaardigden voor de Ondernemingsraad en het Comité voor preventie en bescherming op het werk. Dus alle bedrijven met een van deze twee organismen, moeten sociale verkiezingen organiseren. De periode waarin deze moeten plaatsvinden, wordt later nog door de regering bepaald.

• Ondernemingen die gewoonlijk gemiddeld minstens 100 werknemers tewerkstellen, moeten een Ondernemingsraad oprichten.
• Ondernemingen die gewoonlijk gemiddeld minstens 50 werknemers tewerkstellen, moeten een Comité voor Preventie en Bescherming op het werk oprichten.

Deze verplichting geldt zowel voor de profit als de non-profit. Instellingen die onder een eigen syndicaal statuut vallen, hoeven geen sociale verkiezingen te organiseren.

Ontslagbescherming kandidaten sociale verkiezingen

Personeelsleden die zich kandidaat stellen voor de sociale verkiezingen genieten van een ontslagbescherming.

Deze kandidaten mogen niet ontslagen worden, tenzij omwille van:

• een dringende reden die vooraf door de arbeidsrechtbank werd aanvaard
• een economische of technische reden die vooraf door het paritair comité werd aanvaard

"Een gewone ontslagmotivatie, bijvoorbeeld omwille van slechte prestaties, volstaat dus niet", vertelt Jan Vanthournout van SD Worx. "Een balorige werknemer kan niet ontslagen worden omwille van een fout die geen dringende reden is."

De ontslagprocedure is bovendien complex en zit vol juridische spitstechnologie. Werkgevers die de procedure niet in acht nemen of een fout maken, moeten een beschermingsvergoeding betalen die kan variëren van 2 tot 8 jaar loon.

Beschermd vanaf wanneer?

"Om te weten wanneer die ontslagbescherming ingaat, moet je kijken naar de zogenaamde "Dag X". Bij het voorbereiden van sociale verkiezingen moet een onderneming een aantal belangrijke keuzes maken: welke personeelsleden behoren tot de kaderleden, wie is leidinggevend etc. De dag waarop een werkgever zulke beslissingen moet nemen, wordt "Dag X" genoemd", zegt Jan Vanthournout.

Personeelsleden die zich kandidaat stellen voor de sociale verkiezingen genieten van een ontslagbescherming vanaf de dag "X-30". Met andere woorden: 30 dagen voor dag X. Bovendien worden de namen van de kandidaten ook pas bekendgemaakt op de datum "X+35": dus 35 dagen na dag X en 65 dagen na de start van de ontslagbescherming van die kandidaten.

"Dit leidt dus tot de merkwaardige situatie dat kandidaten voor de sociale verkiezingen van een ontslagbescherming genieten op het moment dat nog niemand weet dat zij effectief kandidaat zijn …", merkt Vanthournout op.

Deze periode, waarin werknemers reeds beschermd zijn tegen ontslag zonder dat de werkgever daar al van op de hoogte is, wordt de "occulte periode" genoemd. Voor de sociale verkiezingen van 2012 ligt die waarschijnlijk van december 2011 tot en met januari 2012.

Een werkgever die een werknemer wil ontslaan, zal dus zorgen dat hij dit doet voor de occulte periode van start gaat. Anders wordt de onderneming geconfronteerd met een ontslagen medewerker die eigenlijk van ontslagbescherming geniet, met alle juridische gevolgen vandien …

Beschermd tot wanneer?

Kandidaten aan de sociale verkiezingen zijn beschermd tot de volgende sociale verkiezingen 4 jaar later, ook als ze niet verkozen werden. Eén uitzondering: een werknemer die bij 2 opeenvolgende persoonlijke deelnames niet werd verkozen, geniet slechts 2 jaar bescherming.

(mr)