Wie vindt nog werk zonder diploma?

Het aantal masters, MaNaBa’s en MaNaMa’s neemt in Vlaanderen ieder jaar toe. Toch boekt niet iedereen succes bij het behalen van zo’n titel. Uit het meest recente schoolverlatersrapport van VDAB blijkt dat 13,1% van de jongeren die in 2014-2015 het leslokaal verruilden voor de arbeidsvloer, dit deden zonder zelfs een diploma van de middelbare school.We noteren weliswaar een gestaag dalende trend. In 2009 was nog 15,3% van de schoolverlaters laaggeschoold, en in 2002 bedroeg hun aandeel 17,1%.

1 op 5 laaggeschoold

Kijken we echter naar de totale Vlaamse bevolking tussen 25 en 64 jaar oud merken we een sterke daling van het aantal laaggeschoolden ten opzichte van zo’n 15 jaar geleden. Volgens het VDAB-rapport Kansengroepen in Kaart gold laaggeschoold anno 1999 nog als de norm. 42’3% van de Belgen op beroepsactieve leeftijd had toen geen middelbaar diploma. Vanaf 2007 raakten de laaggeschoolden echter in de minderheid. In 2004 werden ze in aantal al voorbijgestoken door de middengeschoolden (wel een middelbaar maar geen hoger diploma) die sindsdien de grootste bevolkingsgroep zijn, en in 2007 haalden ook de hooggeschoolden hen in. In 2011 was het percentage laaggeschoolden teruggebracht tot 26,2%.

Hetzelfde geldt voor de werkende bevolking. Waar in 1999 nog een derde van de arbeidskrachten laaggeschoold was, vertegenwoordigt hun groep in 2011 minder dan één vijfde van de werkende Vlamingen.

Werkloosheid lonkt

Een bijkomende verklaring voor dit slinkende aandeel in de werkende bevolking  is dat laaggeschoolden het steeds moeilijker hebben om een job te vinden. Zo was in 2016 30,6% van de laaggeschoolden een jaar na het verlaten van de schoolbanken nog werkzoekend. Bij de 7,8% ongekwalificeerde schoolverlaters loopt dit percentage zelfs op tot 34,4%. Dat is aanzienlijk meer dan het gemiddelde van 11% bij het totaal aantal schoolverlaters.

Het behalen van een getuigschrift of diploma (eventueel in tweedekansonderwijs), gecombineerd met enige werkervaring verhoogt de kansen op werk sterk. Wie zonder diploma of zelfs zonder enige kwalificatie het onderwijs verlaat, kan slechts het hoofd bieden aan de concurrentie indien hij/zij niet te kieskeurig is.

In welke jobs kan je toch terecht zonder diploma?

Het merendeel (64%) van de laaggeschoolde schoolverlaters is man. Een rapport van het Departement Werk en Sociale Economie uit 2016 stelt ook vast dat laaggeschoolde werknemers in Vlaanderen sterk geconcentreerd zijn in de >industrie: 34,9% werkt als machine-operator of vakman in een fabriek. Slechts 15,4% werkt in de dienstensector, die in België minder uitgebouwd is op maat van laaggeschoolden. Door automatisering, digitalisering, offshoring en de hoge loonkosten dreigt echter ook de werkgelegenheid in de industrie in ons land te slinken. Toch zal de arbeidsmarkt behoefte blijven hebben aan laaggeschoolde profielen, voorspelt het Kansengroep in de Kijker-rapport. Populaire sectoren voor laaggeschoolden zijn onder meer de bouw, horeca, handel, transport en uitzendwerk.

De top 10 beroepen zonder diplomavereisten

De ‘top 10’  beroepen zonder diploma vereisten zijn volgens VDAB:

1. Verkoper
2. Schoonmaker
3. >Hotel-en keukenpersoneel
4. Administratief bediende
5. Bouwarbeider
6. Transporteur
7. Metaalbewerker
8. Secretaresse
9. Magazijnier
10. Vertegenwoordiger

Zowat de helft van deze vacatures zonder diplomavereisten zou ook effectief door een laaggeschoolde ingevuld worden.