Wetstraatwatchers blikken terug: 545 dagen later

“Het feit dat de onderhandelaars nog een nacht hebben moeten onderhandelen over de verdeling van de ministersposten, doet me toch vragen stellen bij de coherentie van die nieuwe regering. Het venijn van de onderhandelingen zat duidelijk in de staart. Ik hoop dat dat geen slecht voorteken is” (Linda De Win, presentator Villa Politica)

Of ze nu, zoals Johny Vansevenant, tot ’s nachts op de stoep van de Wetstraat wachtten op quotes van de regeringsonderhandelaars, wekelijks de gangen van het parlement onveilig maakten voor Villa Politica, zoals Linda De Win, of al in hun eerste jaar als Wetstraatjournalist werden geconfronteerd met de langste regerinsonderhandelingen ooit, zoals De Standaard-journalist Maarten Goethals, het gevoel van opluchting om de nieuwe regering is er niet minder om.

Opgelucht ademhalen

VRT-radiojournalist Vansevenant kan opgelucht ademhalen nu de formatie erop zit. ‘De laatste weken zijn erg intens geweest. Als radiojournalist moet je erbij zijn wanneer de onderhandelaars ’s nachts uiteengaan, je bent de eerste die hun uitspraken oppikt en uitzendt. Wat dus betekent dat je soms om vier uur ’s ochtends thuiskomt en meteen telefoon krijgt van de eindredactie met de vraag of je nog snel een analyse kunt maken voor na het nieuws van zes uur in De Ochtend. Slapen zit er dan niet in. Ik zal blij zijn als ik in de komende weken wat kan recupereren.’

Bij De Standaard is Maarten Goethals niet minder opgelucht dat de recordbrekende formatie erop zit. ‘Als krantenjournalist zul je niet gauw gaan kamperen tijdens nachtelijk overleg, zoals collega’s van radio en televisie dat wel doen. Voor een krant heeft dat immers weinig zin, door de vroege deadlines. Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat je ’s avonds gewoon naar huis gaat: je blijft wel degelijk volgen wat er gebeurt.’

‘We zijn vertrokken’

En al sleepte de formatie uiteindelijk meer dan 540 dagen aan, tussen de vele ‘cruciale’ episodes en overlegrondes ‘van de laatste kans’, zaten er onvermijdelijk enkele momenten van windstilte. Wie ervan kan meespreken, is Linda De Win, die voor het VRT-programma Villa Politica het parlement volgt. ‘Op den duur weet je als journalist niet goed meer wat te vragen, zeker niet na de zoveelste ‘cruciale’ fase.’

Ook voor Vansevenant duurde het lang eer er schot in de zaak kwam: ‘Je merkte dat de Franstalige partijen geen akkoord wilden met de N-VA, en dat de N-VA geen toegevingen wilde doen met de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 in het vooruitzicht’, klinkt het. ‘Pas toen er beslist werd om zonder N-VA verder te gaan, had ik het gevoel: ‘We zijn vertrokken.’

Voor Vansevenant, die zijn radioverslagen steeds vaker aanvulde met tweets-in-telegramstijl en facebookberichten, was dit niet de eerste moeizame formatie die hij van dichtbij meemaakte: ‘Na de eerste zwarte zondag in 1991 duurde het erg lang voordat er een regering was. Ook in 1988 verliep de formatie moeizaam. Het was de periode van ‘Sire, geef me honderd dagen’. Maar de afgelopen 545 dagen zagen we de eerste regeringsvorming waarbij het einde van België niet langer onwaarschijnlijk leek. We zijn toch een paar keer dicht bij de rand van de afgrond gekomen.’

Kostbare tijd verloren

Ook Linda De Win had het soms moeilijk om optimistisch te blijven. ‘In januari zat ik samen met Bart de Wever in de opnames van De Slimste Mens, toen Johan Vande Lanotte zijn nota aan de onderhandelaars liet bezorgen. Ik vroeg of hij benieuwd was, maar De Wever leek niet echt geïnteresseerd. Alsof hij al zag aankomen dat het niets zou worden. ‘Als zelfs Johan Vande Lanotte de partijen niet op één lijn krijgt, moet het wantrouwen wel heel diep zitten’, dacht ik bij mezelf.’

Cynisch is De Win er naar eigen zeggen nooit onder geworden. ‘Maar wat me wel zorgen baart, is het gevoel van gewenning dat al snel ontstond bij de mensen. Het leven ging verder, de regering in lopende zaken hield een oogje in het zeil, en op het eerste zicht bleven de langetermijngevolgen beperkt. Beseften we wel hoeveel kostbare tijd er verloren gegaan is voor belangrijke beslissingen?’

Andere straat

Wat de watchers alle drie beseffen, is dat de Wetstraat er nooit meer helemaal hetzelfde bij zal liggen. ‘Met de N-VA is er sowieso een nieuwe speler in het politieke landschap, die vertrekt vanuit een heel andere logica dan de traditionele partijen’, zegt Vansevenant. ‘Je merkt er ook vaak nog wat wantrouwen tegenover de pers. De geijkte informatiekanalen, die je bij andere partijen hebt, zijn hier nog niet helemaal tot stand gekomen.’

Voor Goethals, die de politieke redactie van De Standaard vervoegde in januari van dit jaar, is het uitkijken naar een ‘normale’ periode in de Wetstraat: ‘De afgelopen maanden was er soms wat te veel drama in de Wetstraat. Ook voor de partijen zijn er gevolgen. Je merkt in recente peilingen dat de formatie het DNA van de partijen veranderd heeft. Het kiespubliek van bepaalde partijen veranderde van profiel naarmate de onderhandelingen aansleepten. Op termijn veranderen partijen dus van gezicht, al lijkt dat eerst helemaal niet zo. Dat was voor mij toch een eye-opener. Nu ben ik vooral benieuwd of de mayonaise pakt voor de ploeg van premier Di Rupo. En het is afwachten hoe het parlement zal reageren nu er weer een normale meerderheid is.’

‘Ik ben vooral blij dat er eindelijk een regering is’, zegt De Win. ‘Maar het feit dat de onderhandelaars begin deze week nog een nacht hebben moeten onderhandelen over de verdeling van de ministersposten, doet me toch vragen stellen bij de coherentie van die nieuwe regering. Het venijn van de onderhandelingen zat duidelijk in de staart. Ik hoop dat dat geen slecht voorteken is.’

(ml)