Werken als penitentiair beambte in de gevangenis van Antwerpen: “Elke persoon is anders en benader je daarom anders. Dat houdt onze job heel boeiend”

De gevangenis van Antwerpen in de Begijnenstraat is een arresthuis, waar vooral mannelijke, maar ook vrouwelijke gedetineerden de uitspraak van een rechter afwachten. Er is ook een kleine psychiatrische afdeling, naast een afdeling waar mensen overdag werken of een opleiding volgen buiten de muren. Bewakingsassistenten halen de gedetineerden uit hun cel om hen te begeleiden naar een afspraak, bezoek of wandeling. Ze begeleiden de gedetineerden naar de maaltijden, het douchemoment, enzovoort. Ze zorgen voor rust in wat voor velen een stressvolle situatie is.

“Veel mensen hebben een volledig verkeerd beeld van onze job”, zegt Bart Moens (39). Vijftien jaar lang was hij kinderverzorger, tot hij op zoek ging naar een nieuwe professionele uitdaging met meer doorgroeikansen. Geïnspireerd door affiches en folders van de Federale Overheidsdienst Justitie over het arresthuis van Antwerpen, ruilde hij in maart zijn oude job in voor die van bewakingsassistent. “We ondersteunen gedetineerden, zodat ze weer veilig kunnen integreren en functioneren in de maatschappij. En daar ben ik heel trots op. De verloning is interessant, maar er is vooral een match met mijn waarden: zorgen voor mensen en er zijn voor je collega’s.”

Pascalle Van Der Elst (56) werkt al langer in de gevangenis: liefst negentien jaar. “En nog geen één keer”, benadrukt ze, “ben ik met tegenzin naar het werk gekomen.” Pascalle was werkzoekend toen ze een nieuwsuitzending zag over het personeelstekort in de gevangenis. “Ik schreef me meteen in voor de examens”, zegt ze. “Dit was dé job voor mij, waarbij ik met mensen kon werken en niet achter een computer hoefde te zitten.”

Ook interesse in een job met maatschappelijke meerwaarde? Ontdek alles over werken bij FOD Justitie hier!

Rustig en rechtvaardig

“Nieuwe gedetineerden zijn vaak in de war”, legt Bart uit. “Maar met kleine gebaren kan je hen geruststellen, en dat is fijn. Je beantwoordt hun vragen, stelt zelf vragen als je ziet dat er iets mis is, of geeft observaties door aan de psychosociale of medische dienst, bijvoorbeeld. Zo help je hen.” Hoewel de gestelde vragen vaak gelijkaardig zijn, blijft elke dag anders. “Elke persoon is anders en benader je daarom anders. Dat houdt het heel boeiend”, voegt Pascalle toe.

In de job is het heel belangrijk om je rust te bewaren. “Je moet consequent zijn en duidelijke grenzen stellen”, gaat Pascalle verder. “Je treedt streng, maar rechtvaardig op. We dragen geen wapen, en dat zou ik ook niet willen. Maar je moet natuurlijk wel altijd alert zijn.” Collega’s helpen daarbij. “Bij de shiftwissel vertellen ze hoe het is geweest.” Die info delen ze ook in het logboek van de sectie. “Door verbaal sterk in je schoenen te staan, rustig te blijven en je met de nodige maturiteit te gedragen, kan je in gesprek gaan. Het zijn mensen die vaak gewoon bang zijn en nood hebben aan uitleg. Bovendien zijn er bijna altijd collega’s in de buurt, staan de gangen in contact met elkaar en volgt iemand de camerabeelden op.”

Eerst op verschillende gangen

Nieuwe penitentiair beambten volgen een basisopleiding in Brugge en daarna in Merksplas. “Intussen start je op verschillende gangen”, zegt Bart. “Dat is heel leerrijk. Je leert verschillende mensen kennen, die je tonen hoe je juist reageert in allerhande situaties. Ook leer je dat je kan rekenen op je collega’s, waardoor je een goede band met hen krijgt. Na verloop van tijd kun je zo een job op een vaste sectie verdienen en daarna verder doorgroeien, bijvoorbeeld tot kwartierchef.”

Op een vaste gang werken heeft voordelen. “De vaste shift brengt me rust”, vertelt Pascalle. “Soms kan je in het begin niets aanvangen met een nieuwe gedetineerde, tot hij je manier van werken leert kennen en je uiteindelijk bedankt voor wat je voor hem doet. Dat lukt alleen als je altijd op dezelfde gang staat. Onlangs zei een gedetineerde: ‘Pascalle, je bent een fantastische vrouw.’ (lacht) Waarom? Omdat je hen als mens behandelt. Ja, iedereen zit hier met een reden, maar het blijven mensen. Tenzij een gedetineerde het zelf zegt, weten wij ook niet waarom hij hier zit. Hoe dan ook oordeelt de rechter, niet wij.”

Doorgroeien of gewoon blijven doen wat je graag doet

Bart zou in de toekomst graag hogerop klimmen en meldde zich al aan voor bijkomende opleidingen, om zo zijn profiel van penitentiair beambte completer te maken. “Het is fijn om te weten dat dat kan, dat je kan deelnemen aan examens voor een andere functie binnen het arresthuis en zo kan opklimmen”, zegt hij. “Dat houdt me geprikkeld.” Pascalle daarentegen, wil blijven waar ze is. “Het is deze jobinhoud die ik zo interessant vind. Ik doe dit heel graag. Wanneer er duidelijke grenzen zijn en er respect is, kan je ook samen lachen. Toen ik hier op mijn eerste dag al grapjes hoorde, wist ik dat ik mezelf kon zijn.” Bart sluit lachend af: “Na negentien jaar nog zo enthousiast zijn over je werk, daar teken je toch meteen voor?”

Ook interesse in een job met een toekomstperspectief? Ontdek alles over werken bij FOD Justitie hier!