Bij FPC Antwerpen en FPC Gent verblijven patiënten die omwille van een psychische stoornis strafbare feiten hebben gepleegd, maar niet thuishoren in een gevangenis. De medewerkers werken in een heel specifieke setting. Naast de tijdsdruk en het werken in ploegen, kan ook de hulpvraag van de patiënten best uitdagend zijn.
Een steunende werkomgeving is cruciaal om de veerkracht van medewerkers te behouden. Daarom dragen de organisaties op verschillende manieren bij aan hun psychosociaal welzijn. “Zo hebben we twee interne preventieadviseurs, een bedrijfsopvangteam en vertrouwenspersonen”, vertelt verantwoordelijke personeelszaken Femke Van de Voorde. “We werken met de tools van Mindlab waarmee medewerkers zelf op zoek kunnen naar ondersteuning. Ook betrekken we onze leidinggevenden actief bij het welzijnsbeleid. Verder kunnen onze collega’s initiatieven uitwerken waaraan zij zelf belang hechten.”
Preventie is een belangrijk aandachtspunt, zegt Femkes collega Kim Goethals, zorgmanager sociotherapie. “Maandelijks bekijkt elke afdeling samen met HR wie ergens tegenaan loopt. Geven collega’s aan dat ze het zwaar hebben, dan volgt hun directe leidinggevende hen op. Samen zoeken ze uit wat nodig is om aan boord te blijven.”
CM zet nog meer dan vroeger in op welzijn op de werkvloer, stelt adviserend arts-expert Christophe Heylbroeck. De adviserend artsen hebben een emotioneel belastende job. “Practice what you preach”, vindt Christophe. “Het welzijn van je mensen bevorderen, bespoedigt hun herstel en stimuleert om sneller weer aan het werk te gaan. Vandaag is onze focus verschoven van arbeidsongeschiktheid naar arbeidsgeschiktheid. Preventie en activering krijgen dan ook meer aandacht.”
In de gevangenissen zijn er tal van zorgjobs. Sommige zijn gericht op alle gedetineerden, andere specifiek op gedetineerden en geïnterneerden met een psychische kwetsbaarheid. Ook aan het welzijn van het eigen personeel wordt veel aandacht besteed, stelt Hanne Beeuwsaert, regionaal coördinator psychiatrische zorg. “We zetten sterk in op hun veerkracht. Dat doen we via enkele proefprojecten in de gevangenissen, maar ook via coachend leidinggeven en door proactief te werken.” Niet alleen het welzijn van medewerkers, ook dat van leidinggevenden in de gevangenissen verdient alle aandacht, vindt paramedisch coördinator Eleen Dedapper. “Net als aan andere medewerkers stellen we hen geregeld de vraag waaraan ze nood hebben.”
Talent- en development manager Els Rombouts van Armonea legt uit dat het eigen Health & Safety-team regionale medewerkers heeft. “Vorig jaar werkten we samen met Mindlab om de veerkracht van onze medewerkers te versterken. Er zijn vertrouwenspersonen beschikbaar voor degenen die het moeilijk hebben. In onze woonzorgcentra initiëren medewerkers zelf verschillende activiteiten, zoals beweegsessies. Daarnaast streven we met onze 'Positief op het Werk'-trainingen naar het verminderen van absenteïsme."
Ondanks de vele inspanningen op vlak van welzijn kan het altijd gebeuren dat een medewerker uitvalt. “In de eerste plaats houden we contact”, vertelt Christophe Heylbroeck. “Het is bewezen dat je daarmee de kans op re-integratie vergroot. Met respect voor de privacy peilen we ook naar de redenen van de uitval en gaan we na wat wij als organisatie kunnen leren. Samen stellen we een terugkeerplan op. Maar we laten iemand pas terugkeren als die voldoende hersteld is. Al te vaak zien we elders mensen die te vroeg terugkeren naar de werkvloer.”
Contact houden met een collega die is uitgevallen, moet je doordacht doen, waarschuwt Kim Goethals. “Informeel contact is belangrijk, maar deconnectie is dat ook. Zo kan het nodig zijn dat enkel de leidinggevende direct contact heeft en de collega’s op de hoogte houdt. Dat gebeurt In samenspraak met de medewerker.” De directie is een belangrijke schakel om contact te houden”, beaamt Els Rombouts. “Informeel contact met collega’s zorgt ervoor dat medewerkers geconnecteerd blijven, ook met het woonzorgcentrum.”
Als terugkeer naar de oude job niet mogelijk blijkt, zijn er bij FOD Justitie nog andere mogelijkheden, schetst Eleen Dedapper. “Misschien kan een verpleegkundige bijvoorbeeld wel overstappen naar een administratieve job. Dankzij het grote netwerk van FOD Justitie zijn er wel wat mogelijkheden die we dan casus per casus bekijken samen met alle betrokken partijen.”
“Geef mensen autonomie en laat hen individueel groeien”, stelt Christophe Heylbroeck. “Met vertrouwen van de leidinggevende en door al groeiend te leren, blijft iemand langer bij de organisatie.” Groeien kan ook dankzij de feedback van collega’s. “Die feedback uiten moet op een transparante en duidelijke manier gebeuren, met mildheid”, vindt Kim Goethals. Bij FPC Antwerpen en FPC Gent gebeurt dat onder meer tijdens maandelijkse intervisies. En dankzij een uitgebreid pakket opleidingen staan medewerkers steviger op de werkvloer. Erg belangrijk zijn de opleidingen rond omgaan met fysieke agressie en milieutherapeutisch werken, waarbij de omgeving van de patiënt wordt ingezet. Twee trainers gaan zelfs mee op de werkvloer om collega’s op dat vlak te coachen.
“Een van de troeven van zorgjobs bij FOD Justitie is dat ze fysiek minder belastend zijn”, vertelt Eleen Dedapper. “Wat meer belasting is er misschien wel in de ouderenwerking. Als het noodzakelijk is, voorzien we degelijk materiaal en coaching on the job. Collega’s delen onderling hun expertise en leren van elkaar.” Bij Armonea zijn er wel meer jobs met fysieke belasting, maar daar wordt behoorlijk wat ondersteuning bij voorzien. Els Rombouts: “We maken gebruik van innovatieve materialen en technieken zoals valdetectiesystemen. Die maken het minder belastend om iemand weer in bed te tillen. Tilcoaches gaan op de werkvloer medewerkers leren om ergonomisch te werken met nieuwe hulptoestellen. Ook het risico op ongevallen vermindert daardoor. Met onze preventieadviseurs zetten we continu in op nieuwe technieken.”
Ook als het op vlak van welzijn op het werk goed zit, is een gezonde balans tussen werk en privé cruciaal. “Onze medewerkers kunnen de uurroosters mee opmaken”, aldus Femke Van de Voorde. “We proberen zoveel mogelijk rekening te houden met hun suggesties.” Bij Armonea kunnen medewerkers maaltijden voor thuis verkrijgen aan zeer gunstige prijzen. Best handig met hun minder evidente werkuren. De adviserend artsen bij CM kunnen aan telewerk doen, komt Christophe Heylbroeck ietwat verrassend uit de hoek. “Buiten onze vaste consultatiemomenten kunnen we thuis werken. Daardoor vermindert het absenteïsme en verhoogt het welzijn. We streven ernaar om mensen zo dicht mogelijk bij huis te laten werken. Ook een voordeel is dat je bij ons als arts geen avond- of weekendwerk en geen wachtdiensten hebt. En superbelangrijk: je hebt recht om te deconnecteren. Ben je op vakantie, dan nemen je collega’s het over.”
“Wij kunnen verschillende verlofstelsels aanreiken, bijvoorbeeld voor zorg aan een hulpbehoevende ouder”, vertelt Eleen Dedapper. “Daarbij gaan we altijd uit van de noden van de medewerker zelf. In bepaalde gevangenissen stellen medewerkers zelf de uurroosters samen. Dat kan, als blijkt dat daar nood aan is.” Ook in de woonzorgcentra van Armonea wordt zo flexibel mogelijk omgesprongen met de uurroosters, reageert Els Rombouts. “Het is een vorm van empowerment van de medewerkers, doordat ze zelf shiften kunnen wisselen of samen roosters samenstellen. Dat is niet steeds makkelijk. En hebben verpleegkundigen moeite om te werken op een bepaald tijdstip door bijvoorbeeld activiteiten van de kinderen? Dan houden we daar zoveel mogelijk rekening mee.”
Kortom, is werken bij een organisatie in de zorg een aanrader? Onze gesprekspartners vinden van wel. “Ik voel me goed bij mijn werkgever”, zegt Christophe Heylbroeck. “Dat komt door de flexibiliteit en de autonomie, door de 360 graden-feedback, de ruimte voor eigen initiatieven en talentontwikkeling. Alles is bespreekbaar, er heerst bij ons een open cultuur.”
Autonomie is ook wat Hanne Beeuwsaert naar voren schuift als troef van FOD Justitie als werkgever. “Mensen worden erkend en mogen, met de nodige ondersteuning, fouten maken. Dat is leerrijk en als er dan voldoende omkadering is, ga je er zo op vooruit.”
“Bij ons kan je werken in een erg unieke context”, vult Eleen Dedapper aan. “Je kan er je op je eigen wijze ontplooien. Maar het allerbelangrijkste is voor mij de dankbaarheid van onze patiënten. Die houdt ons draaiende.”
“Onze woonzorgcentra hebben heel veel autonomie”, merkt Els Rombouts op. “Dat is een van de krachten van Armonea. Verder heb je bij ons mogelijkheden op vlak van job en jobinhoud. Ook de samenwerking en de band tussen collega’s wordt vaak genoemd als een van onze sterke punten. Bij Armonea maken getalenteerde mensen elkaar sterker. Ze groeien samen en werken aan hun unieke talenten.”
Kim Goethals omschrijft de trots die zij en haar collega’s voelen. “We doen het toch maar, met patiënten die complexe zorgnoden hebben en bovendien niet makkelijk ergens anders terechtkunnen. We zijn er elke dag voor hen, ook als het moeilijk gaat.”
Lees hier alle 'Werken in de Zorg'-artikels in deze reeks!
Ontvang nieuwe 'Jobat.be' jobs meteen in je mailbox.