Waarom kiezen we altijd de foute leiders?

Helaas denken we vaak dat wie het luidst roept ook de beste leider is.

“Zodra mensen een hoge positie krijgen, gebeurt er iets met hen”, oppert Jaap van Ginneken, expert massa- en politieke psychologie. Bij sommigen leidt het tot roekeloosheid en overmoed, anderen gaan zich te buiten aan grensoverschrijdend gedrag. “Bij ex-president Bill Clinton was de controverse zo groot dat ze hem uiteindelijk de bijnaam ‘gladde Willie’ gaven”, aldus Jaap van Ginneken. Hij bestempelt Clinton als een dwangmatige vreemdganger.

Wie zijn boek doorneemt, krijgt niet zo’n fraai beeld van wereldleiders. Zo werd bijvoorbeeld de Brexit van 2011 doorgedrukt door ene Boris Johnson, die met de zelf veroorzaakte crisis tot een nieuwe Churchill wilde uitgroeien. De Franse president François Mitterrand weigerde om zijn vergevorderde kanker toe te geven, waardoor hij er op sommige cruciale momenten (zoals de genocide in Rwanda) niet meer bij was.

Voorts was John F. Kennedy verslaafd, net als Boris Jeltsin. Richard Nixon was gewoon gek en leed aan paranoia. Geen Vladimir Poetin overigens in het boek, dat net voor de oorlog in Oekraïne verscheen.

Leve de bescheidenheid

Macht activeert egocentrisme, is de teneur. Maar het omgekeerde telt ook: aan wie geven we de macht? Ook in bedrijven hebben mensen de neiging om zich tijdens crisissen te wenden tot autocratische of dominantie leidersfiguren. “Maar dat zijn de leiders die we in moeilijke tijden net het minst nodig hebben. Door hun overmoed is de crisis er net vaak gekomen”, stelt Ann Baeke, coach bij Natural Leadership en expert in leiderschap.

Organisaties doen er, volgens haar, juist goed aan om te kiezen voor sensitieve, onzelfzuchtige managers. “Bescheiden leiders creëren betere samenwerking. Ze hebben een grote appreciatie voor de sterktes van anderen en staan open voor nieuwe ideeën en feedback”, somt Baeke op.

Lees ook: 10 eigenschappen waar een goede baas aan moet voldoen

Luidst roepen

De vraag van één miljoen: als dergelijke bescheiden, sensitieve leiders zo efficiënt zijn, waarom kiezen we dan toch nog zo vaak voor die autoritaire individuen? “Helaas denken we vaak dat wie het luidst roept ook de beste leider is. We vinden dat een leider visibel moet zijn en zien dat als een competentie. Maar het duurt vaak een tijd voor we inzien dat die eerste tekenen van zogezegd leiderschap uiteindelijk niet worden waargemaakt”, klinkt het.

Vaak gaat het zelfs de omgekeerde richting uit. “Autoritair leiderschap zonder hart leidt tot minder uitwisseling van informatie tussen teamleden. Er heerst een angstcultuur die de resultaten van de organisatie negatief beïnvloedt.”

Het fenomeen versterkt ook zichzelf. Hoe meer angst en onzekerheid in een organisatie, hoe groter de honger van mensen naar een niet-sensitieve leider. “We zien hetzelfde fenomeen inderdaad ook in de maatschappij. Onze complexe samenleving vol crisissen en uitdagingen zorgt ervoor dat we op zoek gaan naar mensen die ons de illusie geven dat ze voor ons zullen zorgen. We zijn op zoek naar een redder. Maar daarbij vergeten we onze eigen verantwoordelijkheid te nemen.”

Ontdek: Maakt jouw baas zich schuldig aan deze slechte gewoontes?

Schrik voor commentaar

Ook in organisaties hebben velen de neiging om exact te zeggen wat hun overste wil horen. “Veel managers vinden dat fijn. Als leider moet je al een behoorlijke mate van zelfkennis hebben om je niet te laten verleiden tot het creëren van een team van jaknikkers”, oppert ze.

Vaak heerst er zelfs een heuse angstcultuur. “Tijdens een leiderschapsprogramma voor kaderleden, waar de deelnemers in verschillende groepen werden verdeeld, heb ik het meegemaakt dat er twee deelnemers bij mij kwamen aankloppen, omdat ze hun lokaal niet terugvonden. Ze durfden niet door de centrale zaal waar de CEO zat, uit schrik dat hij commentaar op hen zou geven”, herinnert Baeke zich. “Ik vond dat een mooi voorbeeld van hoe ver het kan gaan als mensen liever doen alsof, gewoon uit angst voor negatieve reacties van hun baas.”

CHECK: Hoe omgaan met een angstcultuur op je werk?

Het verhaal van de geschiedenis: 7 hoofdzonden van de wereldleider

1. Lust

Voormalig Italiaans premier Silvio Berlusconi organiseerde ‘bunga bunga’-seksfeestjes en selecteerde kandidaten voor het nationaal en Europees parlement op basis van hun jeugd en fysieke aantrekkelijkheid.

2. Gulzigheid

John F. Kennedy gebruikte iets te veel drugs: van marihuana en hasj tot lsd en cocaïne. Tijdens zijn presidentschap gebruikte hij tien tot twaalf medicijnen per dag.

3. Hebzucht

Jarenlang werd de Duitse bondskanselier Helmut Kohl aanzien als groot staatsman. Tot bleek dat hij miljoenen onder tafel had vergaard en er een zweem van corruptie rond hem bleef hangen.

4. Gramschap

De voormalige Italiaanse minister-president Giulio Andreotti onderhield wel heel nauwe banden met de maffia.

5. Gekte

Volgens psychiaters zou Donald Trump zijn lage zelfwaardering compenseren met irreële grootheidsfantasie.

6. Ontkenning

De Franse ex-president François Mitterrand weigerde af te treden toen hij leed aan een vergevorderde kanker en bedwelmende morfine.

7. Trots

De Britse Margaret Thatcher nam, uit trots en overmoed, haar land mee in een oorlog om de Falklands, een dunbevolkte eilandengroep.

Extra: Dit zijn de 10 rijkste mensen ter wereld

(William Visterin) - Bron: Go for happy Magazine - 'Verleidingen aan de top. De psychologie van de macht', Auteur: Jaap van Ginneken, Uitgeverij Business Contact