Uitzendwerk bij de overheid: zal het ooit? ‘Interim kan voor jobmobiliteit tussen overheid en privé zorgen’

Het feit dat je pieken zo makkelijk kunt opvangen, betekent ook dat je te veel medewerkers hebt op ‘gewone’ dagen. (Ria Janvier, Universiteit Antwerpen)

De Europese richtlijn betreffende uitzendarbeid, die werd goedgekeurd in 2008, draagt de lidstaten op om ongerechtvaardigde beperkingen inzake uitzendarbeid te schrappen. ‘Wanneer het contract van contractuele medewerkers wordt geschorst, is vervanging door een uitzendkracht toegelaten; voor statutaire medewerkers geldt dit niet’, vertelt Philippe Melis, social & public affairs manager Tempo-Team. ‘Er is heel wat koudwatervrees voor een bredere toepassing van uitzendarbeid bij de overheid, maar uit voorbeelden in andere landen blijkt dit goed te functioneren. We zijn één van de weinige landen in Europa waar uitzendarbeid bij de overheid niet mogelijk is. Heel wat overheidsmanagers zijn nochtans voorstander van dit systeem, maar ze kunnen er nog geen gebruik van maken door de opgelegde beperkingen.’

Comité A

Intussen zou bij het Comité A, waarin de overheid als werkgever intersectorale akkoorden afsluit met de overheidsvakbonden, onderhandeld moeten worden over het toestaan van uitzendwerk bij alle overheidsdiensten in ons land. ‘Tegen eind juni zou hier een politiek akkoord bereikt worden, maar nu blijkt dat er weinig schot zit in de zaak’, weet professor Ria Janvier, decaan aan de faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen van de Universiteit Antwerpen, gespecialiseerd in de regelgeving en het statuut van het overheidspersoneel.

‘Het Comité A is een onderhandelingscomité dat geen bindende akkoorden sluit, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de paritaire comités, maar het biedt wel de gelegenheid om vakbonden te consulteren. In principe kan de overheid zelf beslissen, zonder het fiat van de vakorganisaties, maar een consensus met de sociale partners is uiteraard wenselijker. Sowieso zal de regering zich moeten confirmeren naar de Europese regelgeving en de regels toepassen zoals gevraagd werd. Desnoods kunnen gemeenschappen en gewesten dit zelfstandig doen, al lijkt het me beter dit in één geheel te houden, vermits dit perfect op alle overheidsdiensten kan worden toegepast.’

Pieken opvangen

De vraag is hoe groot de behoefte is aan tijdelijk personeel bij de overheid, omdat hier weinig gegevens over bestaan. Wel wordt uitzendarbeid vandaag de dag steeds meer toegepast als belangrijke hr-tool in welbepaalde situaties en dat kan ook bij de overheid.

Ria Janvier: ‘Wanneer de overheid een overschot aan personeel heeft, kan ze pieken gemakkelijk opvangen. Maar het feit dat je die pieken zo makkelijk kunt opvangen, betekent ook dat je te veel medewerkers hebt op ‘gewone’ dagen. Met de toenemende druk op overheden om effectief en kostenefficiënt te werken, is dit een grote uitgavepost. In plaats van dit teveel aan personeel, kan men er beter naar streven bij pieken in het werk een beroep te doen op uitzendarbeid.’

Duidelijkheid

Op dit moment hebben overheidsdiensten weinig ruimte om onverwachte pieken op te vangen. Ze kunnen gebruik maken van een arbeidsovereenkomst van bepaalde duur, maar dat is niet praktisch voor kortdurende pieken omdat je hier ook een te lange selectieprocedure voor moet voeren.

‘Besturen moeten de keuze maken: ofwel werven ze geen tijdelijke krachten aan en proberen ze intern andere mensen in te zetten voor de meest dringende taken, wat ten koste gaat van de werking op die andere plaatsen, of ze gaan toch gebruik maken van uitzendarbeid in omstandigheden waarin het wettelijk niet mogelijk is. Door bijvoorbeeld een contractuele medewerker te verschuiven naar de plaats van een statutair personeelslid, omdat die eerste wel kan vervangen worden door een uitzendkracht. Of ze laten werknemers meer overuren presteren, wat ook heel duur is. Enkel door dit officieel te regelen, krijg je duidelijkheid, niet alleen voor de overheden maar ook voor hun werknemers’, aldus Ria Janvier.

Overheidsinterim

‘We constateren dat heel wat vakorganisaties gekant zijn tegen interimwerk bij de overheid en denken dat dit voor een groot stuk komt door onwetendheid over de werking van uitzendarbeid’, vertelt Philippe Melis. ‘Zo vreest men dat het loon heel wat lager zal liggen voor uitzendkrachten, maar de huidige uitzendwetgeving stelt dat uitzendkrachten dezelfde verloning moeten krijgen als de mensen die vast in dienst zijn. Diezelfde wetgeving kan ook worden toegepast op de overheidssector.’

‘De omstandigheden waarin uitzendarbeid mogelijk moet zijn, kunnen net als in de privésector wettelijk worden vastgelegd’, vult Ria Janvier aan. ‘Onvoorziene vervangingen, een buitengewone toename van werk, bepaalde gebeurtenissen of onvoorziene omstandigheden, zoals een regelgeving die plots verandert waarna de diensten met vragen worden overstelpt. Op zich kan de regeling voor particulieren relatief eenvoudig verruimd worden naar de publieke sector. Enkel de overlegstructuren zullen moeten worden vastgelegd, omdat de publieke sector niet werkt met vakbondsafgevaardigden en een ondernemingsraad. Maar dat kan wel georganiseerd worden.’

Nuance

We moeten het hele debat ook wel een beetje nuanceren, vindt Philippe Melis. ‘Uitzendwerk zal nooit de hoofdmoot uitmaken van de tewerkstelling. Op dit moment neemt dit 2,4 procent van de Belgische arbeidsmarkt in, wat relatief weinig is in vergelijking met andere landen. Bovendien mogen we niet uit het oog verliezen dat een aanpassing van de regelgeving geen verplichting inhoudt om gebruik te maken van uitzendkrachten. Het is gewoon een extra instrument dat ter beschikking wordt gesteld van overheden. Elk bestuur kan dit autonoom in overweging nemen. Het feit dat ze die mogelijkheid hebben, draagt al bij tot een hogere efficiëntie op vlak van personeelsinzet.’

Een andere vrees van de vakbonden is dat het gebruik van interim een ondergraving betekent van de vrije toegang tot het openbaar ambt, omdat hier het systeem van examens niet kan worden toegepast. Maar, stelt Philippe Melis: ‘De uitzendsector werkt volgens een strikt gereglementeerd wettelijk kader en biedt ook kwaliteitsgaranties. Net als de bij andere openbare aanbestedingen kunnen kwaliteitseisen worden opgenomen in het lastenboek. Bovendien heeft de ervaring geleerd dat uitzendarbeid drempelverlagend werkt en kansengroepen makkelijker doet instromen op de arbeidsmarkt, wat op zich bijdraagt tot een grotere diversiteit in het personeelsbestand.’

Overstappen

‘Het toelaten van uitzendarbeid bij de overheid kan ook een gunstig effect hebben op de jobmobiliteit tussen de private en de publieke sector’, stelt professor Janvier. ‘Met het onderwijs is er wel wat uitwisseling, maar een echt gemengde loopbaan bij de overheid en in de privé, dat bestaat nog niet echt. Het uitzendsysteem maakt het makkelijker om van de publieke naar de private sector over te stappen en omgekeerd.’

Net als in de privésector biedt uitzendarbeid beide partijen de kans elkaar te leren kennen, vult Philippe Melis nog aan: ‘De werkgever kan zien of iemand voldoet en de uitzendkracht komt te weten of de job en de werkomgeving hem of haar ligt. In de privésector gaan heel wat uitzendkrachten na een tijd vast in dienst bij de werkgever. Bij de overheid is dat misschien wat minder, maar het kan wel een opstap zijn om te solliciteren naar een vaste overheidsbaan.’

(bvdb) – Foto: (kb)