Sociale tewerkstelling is helemaal ingeburgerd

“Voor de meeste vaste werknemers is het de bedoeling om in blijvende tewerkstelling te voorzien.” (Nelle Vanleeuwen, vzw Kringloopcentrum Zuid-West-Vlaanderen)

Het idee van kringloopwinkels waaide over uit Nederland; vzw Kringloopcentrum Zuid-West-Vlaanderen was, na de winkel in Brugge, de tweede om het ook in onze provincie te introduceren. Anno 1996 werkten er elf mensen in haar winkels; inmiddels zijn dat er net geen 300: in de centrale diensten, de zes kringloopwinkels en de kilowinkel ‘De Bazaar’ in Kortrijk, die sinds oktober 2014 kledij per gewicht verkoopt.

“De vzw is indertijd ontstaan doordat de OCMW’s van Kortrijk en Menen een project zochten voor lokale, sociale tewerkstelling van mensen die uit de boot vielen op de reguliere arbeidsmarkt”, zegt Nelle Vanleeuwen van de vzw Kringloopcentrum Zuid-West-Vlaanderen. “Dat de kringloopwinkels ook een nieuw leven gaven aan ‘afgedankte’ goederen, was daarbij mooi meegenomen.”

Geen rommelmarkt

In het begin moesten de kringloopwinkels opboksen tegen de perceptie dat ze alleen bedoeld waren voor mensen die het niet breed hadden. Maar dat beeld is intussen helemaal veranderd. “Het heeft wel een tijdje geduurd, we hebben er moeten aan werken en moeten dat nog altijd doen. In sommige gemeenten lukte het ook beter dan in andere om iedereen naar de kringloopwinkel te krijgen”, zegt Nelle Vanleeuwen.

“Maar intussen zijn de kringloopwinkels ingeburgerd als plaatsen waar je naartoe gaat om eens te snuisteren in het aanbod of unieke spullen te vinden. Het is niet omdat de spullen hier tweedehands zijn en goedkoop verkocht worden, dat kringloopwinkels een soort rommelmarkt zijn. Onze zaken verschillen in weinig van een ‘gewone’ winkel, het aanbod wordt geregeld aangevuld, en alles wordt streng gesorteerd en nagekeken. We hebben bijvoorbeeld een centraal elektro-atelier, dat alle elektrische toestellen naziet en desnoods herstelt, voor ze naar de verschillende winkels gaan. Kledij wordt grondig schoongemaakt voor ze in onze rekken belandt. Vroeger herstelden we ook meubels in ons eigen atelier, maar omdat daar erg veel werkuren in kruipen, wat ook een invloed heeft op de verkoopprijs, doen we dat niet meer.”

Volwaardige jobs

Behalve allerlei goederen een nieuw leven geven, blijft ook sociale tewerkstelling een primaire doelstelling van vzw Kringloopcentrum Zuid-West-Vlaanderen. “In 1996 was dat nog iets relatief nieuws, inmiddels hebben we daar met de hele sector grote vooruitgang in gemaakt”, zegt Nelle Vanleeuwen. “Kijk maar naar het aantal medewerkers in onze vzw alleen al. Voor de meeste vaste werknemers is het de bedoeling om in blijvende tewerkstelling te voorzien, omdat de vereisten in het bedrijfsleven voor hen te hoog gegrepen zijn. De organisatie biedt ook een honderdtal tijdelijke werkervaringsplaatsen voor één of twee jaar in samenwerking met het OCMW.”

Het is lastig om een profiel te schetsen van de mensen die, naast de vaste werknemers, aan de slag kunnen bij de kringloopwinkels. Eigenlijk hebben ze slechts één ding gemeen: ze zijn minstens vijf jaar werkloos en hebben geen middelbaar diploma. “Maar de redenen waarom, zijn zeer uiteenlopend.”

Nelle Vanleeuwen benadrukt dat de mensen bij de vzw, en in andere kringloopwinkels, een volwaardige, betaalde job hebben. “Onze mensen worden opgeleid, begeleid en geëvalueerd, net als in een andere werkomgeving, en hebben allemaal een taak die verantwoordelijkheid inhoudt. Iedere winkelverantwoordelijke moet de zaak goed draaiende houden; het is dus absoluut geen bezigheidstherapie. Het enige verschil met de ‘reguliere economie’ is de intensievere sociale begeleiding van het personeel.”

Zichtbare sociale tewerkstelling

Toen de vzw Kringloopcentrum Zuid-West-Vlaanderen van start ging, was het idee van ‘sociale tewerkstelling’ nog niet zo ingeburgerd als nu. Ook op dat vlak hebben de kringloopwinkels hun bijdrage geleverd. Nelle Vanleeuwen: “Ik denk van wel. We krijgen elke dag veel klanten over de vloer, die merken wat sociale tewerkstelling precies inhoudt en zien dat dit weinig verschilt van andere jobs. Wat wij hier doen is, in tegenstelling tot het werk dat verricht wordt in andere sociale werkplaatsen, erg zichtbaar.”

De vzw neemt haar twintigste verjaardag te baat om niet alleen de klanten te bedanken, zoals ze de voorbije weken in haar winkels in Kortrijk, Waregem en Menen deed, maar om in april ook al haar medewerkers te trakteren op een familiedag. In het najaar organiseert ze een studiedag om de sociale tewerkstelling en begeleiding van de voorbije jaren te duiden en te evalueren.

“Intussen werkt de Vlaams regering aan een maatwerkdecreet, waardoor onder meer de kringloopwinkels niet langer als een sociale werkplaats maar als een maatwerkbedrijf zullen beschouwd worden”, besluit Nelle Vanleeuwen. “Daardoor zullen onder meer de voorwaarden om bij ons te komen werken veranderen en vooral ingewikkelder worden. Er komt bijvoorbeeld een specifiekere screening via de VDAB. We zijn klaar om ons daaraan aan te passen, maar aangezien het decreet geschorst is, blijven we voorlopig werken zoals we dat altijd al deden.”

(jd) – Meer info: www.dekringloopwinkel.be