Politiek verlof: wat is het en voor wie?

Een werknemer kan verschillende rollen opnemen naar aanleiding van de verkiezingen...

1. Lid van een stembureau: recht op afwezigheid of klein verlet

Een werknemer die lid is van een stembureau tijdens de verkiezingen, heeft het recht om afwezig te zijn van het werk om zijn burgerplicht te vervullen.

1.1 Bijzitter

“Werknemers die optreden als bijzitter hebben recht op klein verlet. Binnen bepaalde perken mogen zij afwezig zijn met behoud van hun normaal loon”, vertelt Geert Vermeir van het Juridische Kenniscentrum van hr-dienstenverlener SD Worx.

De regeling voor de gemeentelijke en provinciale verkiezingen ziet er als volgt uit:

“Maar dit geldt uiteraard enkel voor zover de werknemer op het moment dat hij als bijzitter moet fungeren, normaal aan het werk moest zijn. Wat voor de meesten, gezien de verkiezingen op een zondag plaatsvinden en de telling vaak elektronisch en dus vrij vlot verloopt, niet het geval is.”

1.2 Voorzitter

Ook de voorzitters hebben recht op afwezigheid. De werkgever moet hen de nodige tijd geven om hun burgerlijke plichten, die uit de wet voortvloeien, te kunnen uitvoeren. Voor hen is nochtans geen recht op behoud van loon voorzien.

1.3 Vorming

Wanneer vormingssessies over het gebruik van de verkiezingssoftware worden georganiseerd, kunnen bijzitters hiervoor klein verlet met loonbehoud opnemen. Voorzitters hebben recht op afwezigheid maar zonder loonbehoud.

2. Kiezer

In ons land geldt de stemplicht. Voor de werknemers die op de verkiezingsdag moeten werken, kan dit praktische problemen geven.

Die werknemers beschikken over verschillende mogelijkheden:

• Zelf gaan stemmen
  In principe heeft elke werknemer recht op de nodige tijd om zijn burgerplichten te vervullen. Een werknemer kan dus steeds beslissen om te gaan stemmen. Hij overlegt zijn afwezigheid best vooraf met zijn werkgever. Er is immers geen wettelijk recht op afwezigheid voorzien.  Werkgever en werknemer kunnen dan in onderling akkoord een pragmatische regeling treffen.
• Stemmen bij volmacht
  Je kan er ook voor kiezen om te stemmen bij volmacht. Je werkgever moet wel via een attest bevestigen dat jouw aanwezigheid op het werk vereist is. Je kan dan een volmacht geven aan elke kiesgerechtigde. Bloed- of aanverwantschap is niet nodig. Het volmachtformulier kan je gratis bij het gemeentebestuur bekomen of hier downloaden.

“Een werknemer heeft in principe geen recht op loon voor de tijd die hij nodig heeft om zijn stem uit te brengen. Als het volkomen onmogelijk is om bij volmacht te gaan stemmen, zou hij in theorie wel recht hebben op behoud van loon voor de tijd waarin hij gaat stemmen. Maar aangezien een volmacht aan elke kiesgerechtigde kan worden gegeven, is deze situatie in de praktijk onbestaande”, aldus Geert Vermeir van SD Worx.

3. Kandidaat of verkozene: recht op (betaalde) afwezigheid en ontslagbescherming

3.1. Politiek verlof

Welke politieke mandaten in het kader van de provinciale en gemeentelijke verkiezingen geven recht op politiek verlof voor de werknemer?

• Lid, voorzitter of ondervoorzitter van de provincieraad. (Bestendig afgevaardigden hebben geen recht op politiek verlof.)
• Lid van de gemeenteraad, de districtsraad (in Antwerpen) of de raad voor maatschappelijk welzijn.
• Voorzitter of lid van het bureau van de districtsraad of van een OCMW.
• Burgemeester of schepen.

Duur van het politiek verlof:

“Wanneer het politiek verlof gepaard gaat met behoud van het normaal loon, wordt dit loon berekend zoals het feestdagenloon, geplafonneerd op een bepaalde loongrens. Deze grens ligt momenteel op 3.633,21 EUR per maand”, vertelt Geert Vermeir van SD Worx.

De werkgever kan dat loon en de werkgeversbijdragen terugvorderen van de betrokken gemeente, OCMW of provincie.

3.2. Bescherming tegen ontslag

Een werknemer die een politiek mandaat uitoefent - en ook degene die zich hiervoor kandidaat stelt - is beschermd tegen ontslag.

“De beschermingsperiode vangt aan vanaf de kennisgeving van de werknemer dat hij kandidaat is bij de volgende verkiezingen. De werknemer verwittigt zijn werkgever hiervan per aangetekend schrijven binnen de zes maanden vóór de verkiezingen.”

“De periode duurt voor een niet-verkozen kandidaat tot drie maanden na de verkiezing. De verkozenen zijn beschermd gedurende de volledige duur van hun mandaat, tot en met zes maanden erna.”

Tijdens de beschermingsperiode mag de werkgever enkel ontslaan om redenen die geen verband houden met het politiek mandaat. Hij moet hiervan het bewijs leveren. Ontslaat hij toch omwille van het politiek mandaat, dan moet hij een forfaitaire schadevergoeding van 6 maanden loon betalen, bovenop de opzeggingsvergoeding.

(mr)