Pensioenleeftijd optrekken: een goed idee?

“In principe moeten we ons geen zorgen maken over het optrekken van de pensioenleeftijd” (Frederik Anseel, professor organisatiepsychologie Universiteit Gent en hoofd onderzoeksgroep VIGOR)

Het ziet er echter niet goed uit voor onze verliefde jongeman. Dit jaar wordt hij eindelijk 64 jaar oud, maar de pensioenleeftijd is ondertussen 65 en wordt verhoogd tot 68 jaar. Ook in onze buurlanden plant men de pensioenleeftijd op te trekken tot 67.

Ook in België

In eigen land bond Frank Vandenbroucke vorig weekend de kat de bel aan. De reden voor het verhogen van de pensioenleeftijd is de gestegen levensverwachting. We leven vandaag aanzienlijk langer na ons pensioen, en het pensioenstelsel kan die gegroeide kosten niet meer dragen. Dus moet er langer gewerkt worden. Dat is een economische realiteit. Men stelt zich echter maar weinig vragen bij de gevolgen op de werkvloer: zijn oudere werknemers wel even performant en even gemotiveerd?

Laat ik even snel de voornaamste conclusies uit 50 jaar onderzoek samenvatten. Het prestatieniveau van oudere werknemers blijkt over het algemeen een klein beetje te dalen, maar dit wordt ruimschoots gecompenseerd door het feit dat oudere werknemers veiliger werken, hun collega’s meer helpen en minder afwezig en laattijdig zijn. Oudere werknemers blijken ook meer tevreden te zijn over hun job en zich meer betrokken te voelen bij de organisatie. Er blijkt wel een verandering in motivatie op te treden. Oudere werknemers blijken minder geïnteresseerd in ontwikkeling en leren, maar vinden meer intrinsiek plezier in hun werk. Oudere werknemers halen meer voldoening uit het doorgeven van kennis en minder uit loonsverhogingen of promoties. Ze worden minder aangetrokken door prestige en status, maar hechten wel veel belang aan jobzekerheid.

Zijstapje mag ook

Deze bevindingen tonen aan dat we ons in principe geen zorgen moeten maken over het optrekken van de pensioenleeftijd. Het wordt wel tijd dat we werk maken van een flexibeler beleid, dat loopbaanpaden afstemt op de behoeften van de oudere werknemer. We moeten af van het up or out-principe, waarbij elke volgende loopbaanstap noodzakelijk een trapje hoger op de ladder moet zijn; een zijstapje of zelfs een stapje lager moeten ook sociaal aanvaardbaar worden. We moeten af van anciënniteitprincipes waarbij de oudste werknemer automatisch het meest verdient of promotie maakt. We moeten af van de (typisch Vlaamse) idee dat iedereen tot aan zijn pensioen bij dezelfde werkgever en afdeling dezelfde functie uitoefent.

We moeten flexibele jobtrajecten nastreven waarin ervaren werknemers meer naar een coachende rol kunnen evolueren of jonge krachten kunnen opleiden. Zo kunnen ook de 20-jarigen van vandaag vol vertrouwen ‘When I’m 64’ neuriën.

(fa)