Paralympiërs combineren werk met topsport: ‘Het mooiste cadeau van mijn leven, maar ik heb er keihard voor gewerkt’

"In oktober loop ik de marathon van Bilbao, puur voor de fun. Hoewel, misschien mik ik wel op een bepaalde tijd” (Johan De Rick, leraar aardrijkskunde in het TNA Merksem en Belgisch atleet goalball)

Eenenveertig zijn ze allebei: niet echt pril meer voor topsportlui. En toch zijn Johan en Koen geselecteerd voor de Paralympische Spelen in Londen, samen met 38 ander Belgische atleten. Voor Johan zijn het zijn tweede en laatste Spelen, Koen beleeft het allemaal voor de eerste keer.

Elke discipline een andere prothese

Koen: ‘De dag voor mijn 41ste verjaardag (Koen is jarig op 4 juli) heb ik het goede nieuws gekregen dat ik mocht deelnemen aan de Spelen. Het was het mooiste cadeau in m’n leven ... maar ik heb er wel keihard voor gewerkt.’ Dat Koen vandaag topsporter is, heeft onrechtstreeks te maken met zijn echtscheiding drie jaar geleden. Koens vriend en prothesemaker Filip De Waele vraagt hem in die periode of hij niet enkele van diens prothesen wil testen. Daarop schrijft sportieveling Koen zich in voor de kwarttriatlon in Brugge.

Koen: ‘Het zwemmen is geen probleem, dacht ik, daar kan ik op trainen. Het fietsen moest ook lukken, aangezien ik veel mountainbikete. Van het lopen was ik minder zeker: tien kilometer is niet niks. Mijn doel was de eindmeet halen en dat lukte. Omdat ik in de wisselzone twee keer van been moest veranderen - elk discipline vraagt een andere prothese - had ik extra tijd verloren. Daar wilde ik aan werken.’

Op amper een jaar tijd slaagt Koen er in zijn tijd met 22 minuten te verbeteren. Zijn prestaties blijven niet onopgemerkt. Koen komt in contact met Parantee, de Vlaamse Liga voor Gehandicaptensport. Koen: ‘Waarom probeer je niet eens iets paralympisch?, vroegen ze bij Parantee. Dat wilde ik wel, maar triatlon wordt pas in 2016 een paralympische sport dus vroeg ik me af wat ik dan wel kon doen. De sportfederatie stelde voor om te gaan wielrennen. en daar ben ik voluit voor gegaan.’

Kapitein

Voor Johan begint het allemaal op zijn 24ste. Hij start met goalball, een sport voor slechtzienden en blinden, waarbij drie atleten een bal met bel in het net van de tegenstander moeten krijgen (omdat er ooglappen worden gebruikt mag echter iedereen er binnen de nationale competitie aan deelnemen, red.). Op zijn 30ste schopt Johan het tot de nationale goalballploeg die zich zich in 2008 voor de Paralympics in Peking plaatst. Het is dan 28 jaar geleden dat het Belgische team daar nog eens in slaagt. Johan, de kapitein van de ploeg, is in de wolken, al mist hij als leraar aardrijkskunde wel de start van het nieuwe schooljaar.

Johan: ‘Als leraar kan ik in uitzonderlijke omstandigheden, die wettelijk bepaald zijn, een dienstvrijstelling krijgen. De Spelen, Wereld- en Europese kampioenschappen vallen daar bijvoorbeeld onder, voorbereidingstornooien niet. In juni waren het examens en deliberaties, dus ben ik niet met de ploeg mee afgereisd naar Litouwen. Dat is een nadeel in het onderwijs: ik kan niet willekeurig verlof nemen.’

Naast wedstrijden in binnen- en buitenland trainen Johan en Koen tussen de 12 à 20 uur per week. Bij momenten is het een huzarenstukje om job en sport te combineren. Koen werkt al 22 jaar in dezelfde garage. Koen: ‘Mijn 22ste verjaardag heb doorgebracht in het UZ op de intensieve afdeling. Als gevolg van een crash met de motor was ik mijn linker-onderbeen kwijt. In ben dertien maanden werkonbekwaam geweest, maar kon nadien terug aan de slag in de garage. Niemand wist of het zou lukken, maar na een korte tijd parttime gewerkt te hebben, ging ik opnieuw fulltime aan de slag.’

Trainen en werken

Waar Koens handicap zijn job niet in de weg stond, vormt topsport wel een probleem. Om deel te kunnen nemen aan internationale wedstrijden neemt hij vakantie. Als die op is kiest Koen noodgedwongen voor onbetaald verlof. Koen: ‘M’n hele loopbaan al heeft mijn werkgever altijd veel goede wil getoond, maar misschien raakt die ooit op. Door een combinatie van ziekte, stages en voorbereiding op de Paralympics heb ik dit jaar bijvoorbeeld nog geen enkele maand onafgebroken kunnen werken. Hoe dichter de Spelen er aan zitten te komen, hoe gevoeliger het allemaal ligt.’

Dankzij Johans gunstige lesrooster - hij moest afgelopen schooljaar nooit lesgeven op vrijdag - is hij een paar lange weekends mee op stage kunnen gaan. Zelf ijvert Johan voor meer semi-professionele contracten bij de atleten. Johan: ‘Een beperkt aantal paralympiërs heeft een Bloso-contract. Zij kunnen volop trainen en deelnemen aan tornooien, omdat ze een flexibel rooster hebben. Het gaat meestal om individuele atleten die een grote kans maken op een medaille of die al een medaille behaalden, maar dat is een beetje de omgekeerde wereld. Dit probleem stelt zich trouwens niet alleen bij de paralympische maar ook bij de olympische atleten en is typisch voor België . Het zou interessant zijn om wat meer aan de basis te timmeren.’

In het nadeel

Koen: ‘Onze inzet is minstens even groot als die van de profs en net als zij verlangen we naar een podiumplaats op de grote momenten. Zelf kom ik vaak net een stapje te kort en ik denk dat dat stapje het verschil is tussen trainen en werk combineren of trainen en rusten. Ik begin vaak al vermoeid aan een training en dat is een groot nadeel.’

Ook op het gebied van sponsoring verdienen de paralympiërs beter. De goalballers krijgen een fitnessabonnement en soms ook wat sporttenues. Koens ondernemende aanpak bezorgt hem het broodnodige sportmateriaal. Koen: ‘De eerste koers die ik heb gereden had ik niet eens een deftige racefiets. Ik lag er dan ook meteen uit. Ik ben dan naar een fietshandelaar gestapt met de vraag of hij me wilde sponsoren. Een tijdritfiets huurde ik in eerste instantie, maar het is vervelend als je niet op je eigen fiets kan rijden. Dus heb ik een benefiet georganiseerd. Met de opbrengst heb ik me een tijdritfiets kunnen aanschaffen. Het zou een hele hulp zijn moesten Belgische wielerploegen als Quickstep of Lotto het voorbeeld volgen van Cofidis. Haar paracycling-afdeling krijgt wedstrijdfietsen en mag aan dezelfde stages als de profs meedoen.’

Medaillekans

Het gebrek aan sponsoring hangt volgens Johan en Koen samen met de beperkte media-belangstelling in ons land. Toch hebben op dit ogenblik al 7.000 perslui een accreditatie aangevraagd om de Paralympics, met z’n ruim 4.000 deelnemers, te verslaan. Voor het eerst zijn er ook meer dan 2 miljoen tickets verkocht voor het sportevenement. Interesse voor de Spelen is er dus genoeg. En intussen stijgt de medaillekoorts. Johan: ‘In Peking zijn we tiende geworden van de groep van twaalf. Ditmaal mikken we op de kwartfinales. Als we die halen begint het in feite terug van nul. Dan is het een kwestie van bij de eerste vier te eindigen. Als dat lukt, lonkt de halve finale en de medaille.’

Koen: ‘Ik weet dat de kans op een medaille klein is. Bij het tijdrijden hoop ik alleszins op een plaats in de top tien en op de weg kan alles, het blijft nu eenmaal een wedstrijd. En ik wil altijd de beste zijn, in alles. Zelf als ik ga vissen met vrienden wil ik winnen.’

Nieuwe uitdaging

De sportcarrière van Koen en Johan heeft niet alleen een impact op hun werk. Ze vraagt ook veel begrip van familie en vrienden. Johan: ‘Mijn vriendin speelt zelf goalball, op die manier brengen we al zeker twee avonden samen door.’

Koen: ‘Sinds mijn scheiding wonen mijn kinderen week om week bij mij. Ze staan helemaal achter hetgeen ik doe, samen met mijn (schoon-)familie. Alleen zou ik dit niet kunnen. Na mijn ongeluk heb ik snel een klik kunnen maken. Dat was bij de scheiding veel moeilijker. Daar heb ik veel meer van afgezien dan van mijn been te verliezen. Zonder alle steun zou ik vandaag geen ticket voor de Spelen op zak hebben.’

Waar Koen in gedachten al mikt op een triatlonselectie voor de Spelen in Rio, zet Johan in september onherroepelijk een punt achter zijn topsportcarrière. Johan: ‘Elf jaar is best lang. Wat sociale contacten en werkplanning betreft zal ik zeker tevreden zijn dat het gedaan is. En ik heb al een nieuwe uitdaging gepland: in oktober loop ik de marathon van Bilbao, puur voor de fun. Hoewel, misschien mik ik wel op een bepaalde tijd.’

(ddg) – Foto’s (kb) 

De Paralympische Spelen beginnen op 29 augustus. Koen schiet op 31/8, 5/9 en 6/9 in actie. Johan en zijn team spelen hun vijf eerste wedstrijden van 30/8 t.e.m. 3/9.