Ontdek de rat in jezelf

"Wij zijn e-mailratten. We checken voortdurend onze berichten. Meestal is het junk" (Frederik Anseel, professor organisatiepsychologie Universiteit Gent en hoofd onderzoeksgroep VIGOR)

E-mail en social media zijn fantastische communicatiemiddelen. Ze bepalen het ritme van een generatie. We staan altijd en overal in contact met anderen, zonder beperkingen. The best way to share and discover what is happening right now. Woot woot! Maar je kan er ook heel wat tijd mee verliezen. Vele bedrijven leggen daarom hun werknemers restricties op bij het gebruik van social media. Hoe komt het dat deze technologieën zo snel een centrale plaats in ons leven hebben kunnen verwerven?

We gaan 70 jaar terug in de tijd. De gedragspsycholoog Frank Skinner onderzoekt het effect van beloningen op gedrag bij ratten in een kooi. Als het dier een tijdje geen voedsel krijgt, wordt het onrustig en drukt het min of meer per toeval op een hefboom zodat er voedsel komt aanrollen. Bingo! Al snel ziet de rat een verband tussen de hefboom en het krijgen van voedsel. Het dier zal snel leren meer te drukken op de hefboom om meer voedsel te krijgen.

Voedsel

Het belonen van gedrag zorgt ervoor dat het gedrag meer voorkomt. Skinner experimenteert verder met de timing van de beloningen. Zo krijgen de ratten in een vast schema hun beloning telkens ze 100 maal op de hefboom drukken. In een veranderlijk schema krijgen de ratten hun beloning telkens op een ander, onvoorspelbaar moment. Soms wordt de rat beloond na 20 keer drukken, soms pas na 200 keer drukken.

Nu zou je verwachten dat de vaste beloning het meest verslavend is omdat de rat zijn beloning kan voorspellen. Niets is minder waar. De veranderlijke beloning is meest verslavend. Indien de beloningen stoppen, blijken de ratten met vaste beloning snel te stoppen met drukken. Bij de onvoorspelbare beloning blijven de ratten gedurende lange tijd verder drukken op de hefboom. Je weet immers nooit dat er alsnog een beloning uit de kast valt.

Wij zijn e-mailratten

We checken voortdurend onze berichten, maar meestal is het junk - het equivalent van het drukken op de hefboom zonder beloning. Maar zo nu en dan, op onvoorspelbare tijden, worden we beloond. Een leuke roddel, goed nieuws over ons werk, belangrijke informatie, een foto van iemand die we lang niet gezien hebben. We zijn zo tevreden met dit onverwachte leuke bericht (voedsel!) dat we onze berichten blijven checken, hopend op meer verrassingen. Rattig!

We zijn echter niet gedoemd om eeuwig op het hefboompje te blijven drukken. Sommigen onder ons ontdekken de rat in zichzelf en ontsnappen uit de e-mailkooi. Dus, nog éénmaal je berichten checken en dan… Aan het werk!

(Frederik Anseel) - Meer info: www.vigorinnovation.com