Nachtwerkers slapen slecht

“Voor wie moe is, wordt alles alleen maar moeilijker en meer stresserend, niet alleen op het werk maar ook thuis” (Dr. Sihem Sassi, Attentia)

Willen we het aantal gezondheidsklachten als gevolg van nacht- en ploegenarbeid de komende jaren terugdringen, dan zal daar ironisch genoeg heel wat avond-, zoniet nachtwerk, inkruipen. “Nachtarbeid is vaak nog te weinig aangepast aan het natuurlijke ritme van de mens”, zegt dokter Sassi. “Personeelsdiensten zouden zich daar nog meer op moeten focussen. Dat is trouwens in hun eigen belang, wat ook blijkt uit onze jaarlijkse rapportering over het aantal werknemers met slaap- of andere problemen als gevolg van nachtarbeid.”

Een hoger absenteïsme?

Zorgen die gezondheidsproblemen dan niet voor een hoger absenteïsme? Dat zou menig HR-manager toch moeten wakker schudden? “Daar bestaan geen duidelijke cijfers over. Sommigen zeggen van wel, anderen van niet. Vaak is het ook moeilijk om te weten te komen waarom iemand afwezig is. Maar het is alleszins mijn wens dat te onderzoeken. Logisch gezien moet er wel een verband zijn.”

Toch hoeft nachtwerk niet per se ongezond te zijn. Uit haar enquête leerde dokter Sassi dat de luchtverkeersleiders van Belgocontrol zo goed als geen klachten hadden. “Dat heeft me doen beseffen dat de mate waarin je ’s nachts autonoom je job kan uitoefenen bepalend is voor je welzijn. Arbeiders hebben meestal geen keuze: het werk moet dan en zo gebeuren en daar is geen discussie over mogelijk. Bij Belgocontrol kunnen de werknemers hun uurrooster wisselen met dat van een collega, in functie van wat ze het best ligt. Wat ook helpt, is het moeilijkste werk naar het begin van de nacht verschuiven. Het bereiden van medicijnen, wat extra concentratie vraagt, doet een verpleegster bijvoorbeeld altijd aan het begin van haar nachtdienst. Routines en automatismen voer je best als allerlaatste, als je wat vermoeider bent, uit.”

‘In prinicipe is de mens niet gemaakt om ‘s nachts te werken’

Een arbeidsgeneesheer die vaststelt dat de omstandigheden waarin nachtwerk verricht wordt een pak beter kunnen, heeft amper een wettelijk kader om op terug te vallen. Al wat hij kan doen, is de werknemer onderzoeken, bevragen en hem enkele tips geven om ’s nachts gezonder te werken.

Nochtans zijn nacht- en ploegenarbeid al vaker bestudeerd en was de conclusie steeds dezelfde: zeer belastend voor het lichaam en de gezondheid. “In prinicipe is de mens niet gemaakt om ‘s nachts te werken. Miljoenen jaren hebben we erover gedaan om een dag- en nachtritme op te bouwen. Scheen de zon, dan werkten we. Werd het donker, dan stopten we. De uitvinding van de elektriciteit heeft die manier van leven grondig overhoop gegooid. Plots kon het de hele dag licht zijn. Vanaf dan proberen we de mens aan te passen aan zijn omgeving, zodat hij toch maar ’s nachts kan werken. Maar eigenlijk moeten we het omgekeerde doen: het werk aanpassen aan de mens”, vat dokter Sassi de situatie samen.

De cijfers spreken voor zich

En ze weet waarover ze spreekt. Tijdens een periode van twee jaar ondervroeg ze meer dan zevenduizend werknemers die regelmatig ’s nachts werken. De resultaten spreken voor zich: 41 procent heeft slaapstoornissen, 22 procent meldt spijsverteringsproblemen en 20 procent heeft neurologische klachten zoals hoofdpijn, migraine en angstaanvallen.

“Hoofdpijn is een typisch gevolg van vermoeidheid. En voor wie moe is, wordt alles alleen maar moeilijker en meer stresserend, niet alleen op het werk maar ook thuis”, zegt dokter Sassi.

(wim.verdoodt@jobat.be)