Met welke studiekeuze ben je jobzeker?

“Opleidingen zoals kantoor in het BSO blijven gewoon bestaan, ook al heeft de arbeidsmarkt daar geen behoefte meer aan” (André Van Hauwermeiren, VDAB)

De VDAB meet al sinds de jaren ’80 welke opleidingen het goed doen op de arbeidsmarkt en welke minder. Dat doet de dienst voor arbeidsbemiddeling door per studierichting na te gaan welk percentage afgestudeerden na een jaar nog geen job heeft gevonden.

Veel meer richtingen dan vroeger

“Echte grote aardverschuivingen zijn er niet geweest sinds het begin van onze metingen in de jaren ’80", vertelt André Van Hauwermeiren van de VDAB-studiedienst. "Wat wel opvalt, is dat het hoger onderwijs veel meer richtingen telt dan vroeger. Dat leidt niet alleen tot keuzestress bij studenten, maar ook tot verwarring bij bedrijven. Een ‘eenvoudige’ jurist bestaat tegenwoordig bijna niet meer.”

Wat André Van Hauwermeiren erg jammer vindt aan het secundair onderwijs is dat de opleidingen zich amper hebben aangepast aan de arbeidsmarkt. “Er is wel de Se-n-Se opleiding, die het vroegere 7de jaar TSO vervangt, maar verder is er niet veel nieuws onder de zon. Ik snap dat wel. Een nieuwe opleiding vraagt om nieuwe infrastructuur en nieuwe mensen, en dat kost geld. Maar nu blijven opleidingen waar de arbeidsmarkt eigenlijk geen behoefte meer aan heeft, gewoon bestaan. De richting kantoor in het BSO, is een schoolvoorbeeld. Scholen krijgen die vol hoor, maar wie daar uitstroomt – meestal sociaal zwakkeren – vindt maar moeilijk werk. Kopies maken en brieven typen is al lang geen beroep meer in de bedrijfswereld.”

“Scholieren én hun ouders hebben doorgaans een slechte perceptie van welke opleidingen een goede kans bieden op werk”, meent André Van Hauwermeiren. “De BSO-richtingen binnen het studiegebied voeding doen het goed op de arbeidsmarkt, maar zijn blijkbaar weinig aantrekkelijk.”

Attitudeprobleem

Een gelijkaardig probleem stelt zich in het TSO. Ondanks alle mogelijke inspanningen om techniek te promoten, zitten de ‘nijverheidsrichtingen’ in een neerwaartse spiraal. “Er stromen steeds minder scholieren met een technisch diploma uit”, aldus André Van Hauwermeiren.

En dat terwijl er in 2018 3.750 jongeren op de arbeidsmarkt belandden met ‘niet meer’ dan een ASO-diploma. Bijna een tiende van die jongeren studeerde niet verder. 11,8 procent startte wel een hogere studie, maar slaagde niet en besloot om een job te zoeken. Veel van hen vinden die ook, in de verkoop bijvoorbeeld, maar halen er op het vlak van carrièrekansen en loon niet uit wat erin zit.

“Daar moeten toch mensen bij zijn met de goesting en het talent om te kiezen voor en te slagen in een technische studie? Of om door te stromen naar een professionele bachelor die hen heel wat meer kansen op een job en een deftig loon zou garanderen”, vraag André Van Hauwermeiren zich af.

Nog slechter is het volgens hem gesteld met jongeren die elk jaar vroegtijdig het middelbaar onderwijs verlaten, zonder enig getuigschrift en zonder enige kwalificatie. In 2018 waren dat er 6.320. “Dat is een probleemgroep, waarvan twee derde trouwens jongens zijn. Dezelfde problemen die ervoor zorgen dat zij zonder diploma het middelbaar verlaten, spelen hen parten bij het vinden en het houden van een job. Vaak ontbreken noodzakelijke werkattitudes. Zelfs met de beste begeleiding zijn zij erg moeilijk aan het werk te krijgen.”

Succesvolle studies

De opleidingen die het nu goed doen op de arbeidsmarkt, gaven ook vroeger meer garantie op het vinden van een job. “We zien daar weinig bewegen”, geeft André Van Hauwermeiren toe.

In het BSO biedt het volgen van een 7de jaar duidelijk meer kansen op werk. “Met 6 jaar kom je er niet meer. Het probleem is dat de leerplicht stopt op 18 jaar, wat veel jongeren doet afhaken voor ze aan hun 7de jaar kunnen beginnen.”

In het TSO zijn onder andere koeltechniek, land- en tuinbouw, mechanica, elektronica en regeltechnieken studierichtingen met veel kans op het snel vinden van een job. Alleen zijn die niet altijd goed bevolkt, terwijl die juist erg gegeerd zijn bij werkgevers.

Het best presterende studieniveau, met de meeste afgestudeerden aan het werk na een jaar, is de professionele bachelor. Ook hier laten heel wat uitstromers uit het ASO een kans liggen, meent André Van Hauwermeiren. “De echte succesnummers zijn de zorgopleidingen en de industriële wetenschappen. In de eerste zitten vooral meisjes, in de tweede vooral jongens.”

Geen geschiedenis

Geschiedenis, beeldende kunsten, kunstwetenschappen ... Het blijven de kneusjes op de arbeidsmarkt. Al is er beterschap op komst, althans wat de inschrijvingen betreft, weet André Van Hauwermeiren. “Er is een gedragsverandering. Jongeren denken toch twee keer na over hun jobkansen voor ze een studie kiezen, al moet je natuurlijk nog altijd iets kiezen wat je graag doet.”

Wie afstudeert met een master industriële- of ingenieurswetenschappen of TEW hoeft zich weinig zorgen te maken. Een diploma politieke en sociale wetenschappen zorgt doorgaans voor meer hoofdbrekens. “De kansen om daarmee een job te vinden, daalt mee met de economie”, weet André Van Hauwermeiren. “Dergelijke profielen vind je relatief vaak terug bij de overheid. Als ook daar op personeel bespaard wordt, voelen die dat onmiddellijk.”

Meer informatie aub!

Een BSO-opleiding als kantoor en verkoop veranderen in office en retail, brengt volgens André Van Hauwermeiren niet veel zoden aan de dijk. “Als de inhoud gelijk blijft, zal het bedrijfsleven nog steeds niet zitten te wachten op dergelijke profielen.”

Waar studenten en scholieren wel nood aan hebben, is aan meer objectieve informatie over hun kansen op de arbeidsmarkt. De veelheid aan richtingen in het hoger onderwijs staat de duidelijkheid vaak in de weg. Ook de flexibilisering van het onderwijs houdt volgens André Van Hauwermeiren een risico in. “Het meenemen van vakken naar een volgend academiejaar geeft een vals gevoel van veiligheid, alsof men niet meer geslaagd moet zijn om zijn studie tot een goed eind te brengen.”

E-gids: Klaar voor je eerste job!

Welke diploma’s doen het goed op de arbeidsmarkt, één jaar na afstuderen?

Onderstaande opleidingen hebben al drie jaar op rij het laagste werkzoekendenaandeel. Dat blijkt uit het Schoolverlatersrapport van VDAB.

Secundair onderwijs

Hoger onderwijs

Check: Als pas afgestudeerde makkelijk een job vinden: 9 tips

(wv/em) - Foto: HUB/KAHO