‘Loonvergelijkingen zijn een psychologische mission impossible’

Sven Gatz, ontslagnemend fractieleider van Open VLD in het Vlaams Parlement

‘De uitdrukking laat de opponent in het debat weinig ruimte. Het lijkt alsof een bepaalde hoge vergoeding een natuurwet is, eigen aan de markt, waar nu éénmaal niet aan te ontkomen valt. Trond Sollied gebruikte ze om de kwaliteit van het Belgische voetbal te verklaren. Deze week was het aan Herman De Croo die zich in bochten wrong om de uittredingsvergoeding van parlementsleden te vergoelijken.’

‘In de media was een hetze ontstaan toen parlementslid Sven Gatz - zelf een notoir tegenstander - om een uittredingsvergoeding van 300.000 euro had verzocht bij zijn overstap naar de privésector. De vergoeding moet politici die geen nieuw mandaat krijgen financiële ademruimte geven om een nieuwe loopbaan te starten, wat door hun politieke profiel ernstig bemoeilijkt kan worden. In tijden waar politici van de burger grote inspanningen vragen, is dit een moeilijk houdbare situatie. Sven Gatz deed snel afstand van de vergoeding, maar niet iedereen had dezelfde fijngevoeligheid. Partijgenoot Dirk Sterckx liet weten dat hij zijn recht op de vergoeding wel laat gelden.’

Wanneer is een financiële compensatie rechtvaardig?

‘Om dit te beoordelen maken mensen in gedachten twee balansen op. In de eerste balans maken ze een evaluatie van hun eigen situatie. Ze brengen alles in wat hen waardevol maakt in een job: unieke competenties, diploma’s, gewerkte uren, verantwoordelijkheden en inspanningen. Dit weegt men af tegenover de voordelen die dit oplevert.‘

‘Vervolgens probeert men eenzelfde balans op te maken voor de andere persoon. Men weegt af wat die ander allemaal inbrengt in zijn functie en wat hij ervoor terugkrijgt. Indien de twee psychologische balansen niet in evenwicht zijn, ervaren we een sterk gevoel van onrechtvaardigheid. Deze dubbele inschatting gebeurt echter onbewust, op basis van onvolledige informatie en in een fractie van seconden. Het gevolg is voorspelbaar irrationeel.’

Loonvergelijkingen zijn een psychologische mission impossible

‘Onderzoek toont aan dat we de input in de eigen balans steevast mateloos overschatten, terwijl we de input van anderen drastisch onderschatten. ‘Onrechtvaardig!’ is de logische schreeuw op de online lezersfora.’

‘Politici maken echter dezelfde psychologische rekenfouten. De mythe van de aapjes en de pinda’s gaat vlot mee in de balans en creëert een blinde vlek voor de inschatting van het publiek. Indien politici dit op een geloofwaardige wijze willen oplossen, kunnen ze dus beter niet voor eigen rechter spelen. Het advies van een externe remuneratiecommissie zoals gebruikelijk in het bedrijfsleven, kan zorgen voor de broodnodige objectiviteit en verhinderen dat er enkel aapjes overblijven voor de pinda’s.’

(fa)