Kan de nieuwe wet de loonkloof dichten?

“De sectoren zullen hun functieclassificaties moeten voorleggen aan de FOD Werkgelegenheid. Ziet die een probleem, moet de sector actie ondernemen” (Iris Tolpe, legal manager Securex)

Op 8 maart van dit jaar, niet toevallig Vrouwendag, stemde het parlement de nieuwe wet. ‘Het klopt dat de wet nog niet in werking is’, zegt Ilke Jaspers, genderexperte bij het ACV. ‘We hadden gehoopt dat ze in 2012 in voege zou treden, maar het zal waarschijnlijk 2013 worden. In de tussentijd plaatst de wet het thema wel op de agenda binnen bedrijven.’

Stof voor discussie

De loonkloof is sowieso stof voor discussie, al was het maar omdat er geen eensluidende cijfers over lijken te bestaan. Het Instituut voor Gelijke Kansen stelde een loonkloof van 23 procent vast tussen mannen en vrouwen, de OESO hield het op 8,9 procent.

‘Die statistieken staan of vallen met de gehanteerde definitie van de loonkloof’, zegt Ilke Jaspers. ‘Is er rekening gehouden met het netto- of brutoloon? Het maandloon of het uurloon? Deeltijds werken speelt ook een rol: hebben werknemers er zelf voor gekozen of zijn ze er door omstandigheden toe gedwongen, bijvoorbeeld om meer tijd te hebben voor een gezin? Het ACV kijkt ook naar segregatie op de arbeidsmarkt, die ervoor zorgt dat mannen vaak in beter betaalde beroepen terechtkomen en vrouwen in lager betaalde jobs blijven.’

Problemen in kaart brengen

Al blijft de grootste vraag: kan de nieuwe wet de loonkloof dichten? Om eventuele verschillen duidelijk te maken, worden ondernemingen vanaf 50 werknemers verplicht om in hun sociale balans de lonen van mannelijke en vrouwelijke werknemers apart te vermelden.

‘Achter die cijfers zit meestal een verhaal. Het is dus niet de bedoeling om meteen met de vinger te staan wijzen. Het is wel een middel om eventuele problemen in kaart te brengen’, vindt Ilke Jaspers.

‘Er komt ook een verplichte tweejaarlijkse analyse van de bezoldigingsstructuur in dergelijke ondernemingen’, voegt Iris Tolpe, legal manager bij Securex, eraan toe. ‘Dat rapport moet voorgelegd worden aan de ondernemingsraad of, wanneer die ontbreekt, aan het comité voor preventie en bescherming op het werk. Dit comité moet bovendien een actieplan opstellen om een genderneutrale bezoldigingsstructuur toe te passen.’

Bemiddelaars

Een werknemer die vindt dat hij het slachtoffer is van loondiscriminatie kan in de toekomst naar een bemiddelaar binnen het bedrijf stappen. Die bemiddelaar moet onafhankelijk naar een oplossing kunnen zoeken. Hoe die procedure er moet uitzien, moet nog worden vastgelegd.

‘Het is belangrijk dat de bemiddelaars een krachtig statuut krijgen, zodat ze echt iets aan de situatie kunnen doen. Vakbondsverantwoordelijken zouden die functie kunnen opnemen’, meent Ilke Jaspers.

Slechte checklist

De opdeling van de loongegevens, de tweejaarlijkse analyse en het aanstellen van een bemiddelaar zijn slechts verplicht in bedrijven met meer dan 50 werknemers. Daardoor lijkt het alsof werknemers in kleinere ondernemingen uit de boot vallen. De nieuwe wet tracht echter ook die werknemers te beschermen door genderneutrale functieclassificaties op te leggen en loondiscriminatie zo op sectoraal niveau aan te pakken.

‘De facto bestond er al een checklist, opgesteld door het Instituut voor de gelijkheid van mannen en vrouwen, om die neutraliteit te bewaken, maar in de praktijk bleek die niet te voldoen’, zegt Iris Tolpe. ‘Daar komt verandering in. Binnen het halfjaar nadat de nieuwe wetgeving in werking treedt, moeten de sectoren (paritaire comités) hun functieclassificaties voorleggen aan de Dienst voor Collectieve Arbeidsbetrekkingen van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Zien zij een probleem, moet de sector actie ondernemen.’

‘Een mastodont’

Iris Tolpe wijst ook op de administratieve gevolgen van de wet voor werkgevers. ‘De opdeling van de loongegevens in de sociale balans betekent dat die data al tijdens het jaar gesprokkeld moeten worden. De tweejaarlijkse analyse is volledig nieuw en betekent dus ook extra werk. En dan is er nog de nieuwe bemiddelaarsfunctie.’ Het VBO noemde het wetsvoorstel eerder al een ‘bureaucratische mastodont’.

‘Deze wet zal de wereld niet veranderen’, besluit Ilke Jaspers. ‘Discriminatie op basis van geslacht was tot nu toe moeilijk te bewijzen. Maar dankzij deze wet wordt loondiscriminatie wel zichtbaar en ter discussie gesteld. Dat is al een hele stap vooruit.’

(ml)