Is toekomen met minder slaap aan te leren?

In 'Sleepfaring: A Journey through the Science of Sleep' schrijft hoogleraar psychofysiologie Jim Horne dat 80 procent van de mensen toekomt met zes tot acht uur slaap per nacht. Een overige 20 procent slaapt iedere nacht meer of minder uren. Maar hoe gemakkelijk is het om je normale slaapschema te veranderen? Als je jezelf dwingt om een paar uur vroeger op te staan, wordt je lichaam dit dan na een tijdje gewoon? Wel … nee, jammer genoeg niet.

Er is genoeg bewijs dat slaaptekort nadelig is en mensen er niet aan gewend geraken. Op korte termijn vermindert te weinig slaap immers de concentratie en in extremere mate kan het mensen verward en bedroefd maken. Chauffeurs die kampen met slaaptekort doen het zelfs slechter op de baan dan dronken bestuurders. De langetermijneffecten zijn nog verontrustender: gedurende een lange periode herhaaldelijk minder slaap krijgen dan je eigenlijk nodig hebt, wordt gelinkt met een verhoogd risico op obesitas, diabetes, een hoge bloeddruk en cardiovasculaire ziektes.

Genetisch bepaald

Hoe komt het nu dat sommige mensen perfect functioneren met weinig slaap en hier bovendien niet ziek van worden?

Slechts enkele individuen kunnen goed functioneren met slechts vijf uur slaap per nacht, zonder enige schadelijke effecten te ondervinden. Deze mensen staan soms bekend als 'de slapeloze elite'. In 2009 bestudeerde een onderzoeksteam van de University of California een moeder en dochter die steeds laat in bed kropen, maar toch iedere ochtend vroeg en monter opstonden. Zelfs wanneer ze de kans kregen om uit te slapen, deden ze dat niet.

Tests wezen uit dat zowel moeder als dochter een mutatie van een gen droegen, genaamd hDEC2. Wanneer de onderzoekers datzelfde gen overbrachten op muizen en vliegen, dan ondervonden zij dat ook deze dieren minder gingen slapen en hun 'slaaptekort' niet probeerden in te halen. Dit illustreert dat de genetica minstens een rol speelt in je behoefte aan slaap. Helaas is die benijdenswaardige kenmerk van de 'slapeloze elite' niet aan veel mensen toegekend.

Vooraf slapen werkt

Terwijl het niet mogelijk is om jezelf te trainen om toe te komen met minder slaap, achterhaalden onderzoekers van het Amerikaanse leger wel dat vooraf slapen kan helpen. In het Walter Reed Army Institute of Research moesten proefpersonen gedurende een week een aantal uren voor hun normale bedtijd gaan slapen. Wat bleek? Toen deze personen zich nadien met minder slaap tevreden moesten stellen, bleek dat zij hier niet zo hard onder leden als diegenen die niet op voorhand konden 'voorslapen'.

Dit vergt uiteraard de nodige inspanning. Het beste wat je kan doen, is achterhalen hoeveel uren slaap jouw lichaam en geest precies nodig hebben om optimaal te kunnen functioneren en dit slaappatroon vol te houden.

Ideaal slaappatroon?

In zijn boek 'Counting Sheep' beschrijft Paul Martin een methode om te weten te komen hoeveel uren jij 's nachts nodig hebt. Dit doe je best op vakantie, aangezien je hiervoor op natuurlijke wijze moet ontwaken, dus niet door je alarmklok. Gedurende twee weken moet je iedere avond op exact hetzelfde tijdstip naar bed gaan en kijken hoe laat je 's ochtend uit jezelf wakker wordt. De eerste nachten zal je wellicht verloren slaap willen inhalen, maar na een tijdje geeft het tijdstip van ontwaken een goede indicatie van hoeveel slaap ideaal is voor jou.

Je zal wellicht teleurgesteld zijn wanneer je ontdekt dat je meer slaap nodig hebt dan je gehoopt had. Zie slapen echter niet als tijdverspilling. Dit is waardevolle rusttijd voor je lichaam en geest, en zorgt ervoor dat je optimaal kan functioneren tijdens je wakkere uren. Slapen kan misschien een derde van je leven in beslag nemen, maar het maakt die overige twee derde van je leven zoveel beter.

(nm) – Bron: BBC.com