In de toekomst zal nog slechts 20% moeten werken

De robotisering van arbeid is een boeiend thema dat velen bezighoudt en dat soms ook verontrust. De automatisering is al ver gevorderd in veel industriële sectoren. Maar de nieuwe golf van technologische ontwikkelingen bedreigt nu ook de tewerkstelling in jobs die tot nu toe immuun leken voor automatisering.

Verenigde Staten: 47% van alle jobs bedreigd

Carl Frey en Michael Osborne van de Oxford University stelden twee jaar geleden in hun onderzoek dat de komende tien jaar steeds meer robots zullen worden ingezet om menselijke arbeid te vervangen, aangezien de activiteiten van machines zich niet langer beperken tot repetitief routinewerk. Volgens hen zou tot 47% van alle jobs in de Verenigde Staten bedreigd zijn. Zowel chauffeurs, soldaten, schoonmakers, vertalers, barmannen als fabrieksarbeiders lopen het risico om vervangen te worden door intelligente robotwerknemers.

De onderzoekers maakten ook een joblijst op met voor iedere job de kans op het definitief verdwijnen ervan. Wil je je job beveiligen tegen machines? Leg je dan vooral toe op functies waarin creatieve en sociale vaardigheden erg belangrijk zijn. Want deze vaardigheden zullen waarschijnlijk nog lange tijd buiten het bereik van machines blijven. Hetzelfde geldt voor jobs in onderwijs, gezondheidszorg, wetenschap, kunst en media.

En in de rest van de wereld?

Onderzoekers van de Wereldbank berekenden begin 2016 voor een selectie landen hoeveel jobs er ten dode zijn opgeschreven. Het World Development Report stelt dat in Kroatië 63% van de jobs zal verdwijnen, in Argentinië 65%, India 69%, Thailand 72%, China 77% en Ethiopië zelfs 85%! Een massale werkloosheid kan alleen vermeden worden door honderden miljoenen nieuwe of andere jobs te creëren.

Wat in België?

Professor economie Maarten Goos van de KU Leuven ziet het ook voor ons land somber in. Computers en robots zouden de volgende twintig jaar in Vlaanderen ruim 1,4 miljoen banen doen verdwijnen. In sommige functies zouden zelfs meer dan negen op de tien arbeidsplaatsen worden geschrapt. Hij denkt daarbij aan winkelbedienden, boekhouders en telemarketeers.

Realiteit of doemdenken?

Maar kloppen deze doemscenario’s? Journalist Jean-Marc Vittori schreef hierover het opiniestuk ‘La grande panne de l’emploi’ in de Franse zakenkrant Les Echos. Hij zegt dat bij iedere industriële revolutie in het verleden – onterecht - dezelfde angsten speelden.

Zal het nu anders zijn?

De Amerikaanse Citibank en de universiteit van Oxford zijn ervan overtuigd dat de economie deze keer – in tegenstelling tot bij andere industriële revoluties – geen nieuwe jobs zal creëren. Ze zien daarvoor drie redenen:

1. De duizelingwekkende snelheid waarmee nieuwe technologieën hun intrede maken. Er was 75 jaar nodig vooraleer de telefoon zijn eerste 100 miljoen gebruikers telde. Fotodienst Instagram bereikte datzelfde aantal op exact 2 jaar.
2. De robotisering van de maatschappij versnelt. Sinds 2010 worden er ieder jaar gemiddeld 17% meer industriële robots verkocht, voor de financiële crisis was dat amper 3%.
3. Geen enkele sector van de economie is veilig voor technologie, maar de vruchten van deze veranderingen bevoordelen een klein, select groepje mensen en niet de massa.

Het dichten van de inkomenskloof en een betere verdeling van werk en kapitaal, zijn volgens de onderzoekers van de Citibank dan ook essentieel.

Hoop doet leven

Maar de Franse journalist Vittori blijft hoopvol: ‘We zien de jobs die verdwijnen. Maar wat we niet zien, is het werk dat gecreëerd zal worden. Omdat we dat werk nog niet kennen. Omdat dit zal opduiken in vormen die niet noodzakelijk lijken op wat werk in de 20ste eeuw was. Ook de geldcircuits en geld zelf zullen andere vormen aannemen. Laten we dus niet de ogen sluiten. Laten we handelen naarmate zaken veranderen. En laat ons soepelheid in het systeem behouden, opdat de toekomst ons toekomt.’

De toekomst zal uitwijzen of de wereld zoals geschetst in de tv-reeks ‘Trepalium‘ realiteit zal worden. In die wereld heeft nog maar 20% van de mensen een job. Deze gelukkigen wonen binnen een versterkte en ommuurde vesting die wil verhinderen dat grote aantallen sukkelaars er binnen geraken...

(mr)