Hulp voor Afrika & co … tijdens de werkuren!

“Meer dan de helft van de mensen in Afrika leeft nog steeds van de landbouw. De plaatselijke commerciële banken staan niet te springen om daarin te investeren” (Jeroen Rottiers, KBC-kredietbeslisser)

De Belgische Raiffeisen Stichting (BRS) helpt de levenskwaliteit van de bevolking in het Zuiden te verbeteren via microfinancieren en microverzekeren. KBC stelt haar knowhow ter beschikking van deze projecten. De stichting ondersteunde projecten in onder andere Honduras, Benin en Rwanda. We treffen BRS-verantwoordelijke Kurt Moors (44), KBC-kredietbeslisser Jeroen Rottiers (38) en ancien Wim Moens (74) in het Leuvense hoofdkwartier van de bank.

Deels tijds werkuren

Het is niet altijd zo geweest dat werknemers van de bank zich tijdens de werkuren met vrijwilligerswerk konden bezighouden. Moens, die in een vorig leven filiaaldirecteur was voor de toenmalige Kredietbank, schetst de evolutie. ‘Eerst was BRS een engagement dat je opnam na je pensioen. We wilden iets doen met onze jarenlange ervaring, en toen we niet meer aan het werk waren, hadden we daar tijd voor. Gaandeweg kwamen er vragen van werknemers die zich wilden inzetten, en zich afvroegen of zij ook moesten wachten tot na hun pensioen om iets voor BRS te doen.’

Kurt Moors pikt in: ‘We willen met BRS meer doen dan gewoon geld geven. Onze gepensioneerde adviseurs nemen het peterschap van een project op zich en blijven betrokken voor de volledige projectduur - meestal meerdere jaren. Zij schakelen jonge KBC-collega’s in voor specifieke vragen vanop het terrein. Zo ontstond het systeem van employee involvement: mensen gaan deels tijdens de werktijd, deels in hun vrije tijd, ter plaatse de projecten ondersteunen met raad en daad.’

Dat betekent niet dat de werknemer zijn werk in België voor weken aan een stuk in de steek laat. ‘De expedities ter plaatse duren niet zo heel lang. De voorbereiding gebeurt grotendeels in België, zodat je ter plekke meteen aan de slag kunt. Vorig jaar waren een veertigtal personeelsleden van KBC hierbij betrokken, niet alleen in het buitenland, maar ook in België. Er komen regelmatig medewerkers van ngo’s uit het Zuiden hiernaartoe voor een specifieke opleiding.”

Geen aalmoes

Bij de projecten die BRS in Rwanda ondersteunt, ligt de focus op landbouwkredieten. ‘Meer dan de helft van de mensen in Afrika leeft nog steeds van de landbouw’, zegt Jeroen Rottiers. ‘Ook zij hebben centen nodig om hun bedrijf, hoe klein het ook is, draaiende te houden. De plaatselijke commerciële banken staan niet te springen om daarin te investeren. De oprichting van landbouwcoöperaties ter plaatse biedt een uitkomst.’

BRS begint nooit van nul aan een project, maar gaat samenwerkingen aan met ngo’s op het terrein, met als doel de zelfstandigheid van die organisaties. Een belangrijk onderdeel van de werking ter plaatse is advies aan het management. Maar ook de klanten krijgen vorming. Wie in aanmerking wil komen voor microkredieten, krijgt eerst opleiding over de verplichtingen die geld lenen met zich meebrengt, afbetalingstermijnen en interesten. Een wereld van verschil met kerkelijke liefdadigheidskassen die tevoiren de dienst uitmaakten.

Moors vat samen: ‘We willen de mensen eerder een methodiek bijbrengen dan wel het management ter plekke overnemen.’ Landbouwkredieten vergen echter een specifieke aanpak. ‘Die hebben, in vergelijking met andere microkredieten, een langere looptijd en brengen andere risico’s met zich mee’, zegt Moens. ‘Wanneer je een krediet verleent aan een petit commerce, gaat het vaak om enkele tientallen euro’s, die op een termijn van zes maanden worden terugbetaald. Dat geld circuléért. Bij landbouwkredieten stap je in een cyclus van zaaien, wachten, oogsten en verkopen. Het klimaat kan roet in het eten gooien, de oogst kan mislukken, de prijzen kunnen in elkaar stuiken. Om dergelijke risico’s op te vangen, heb je een heel ander kredietmodel nodig.’

Operatie Rwanda

BRS ging in het werknemersbestand op zoek naar een medewerker met de juiste competenties om aan de vraag naar een aangepast landbouwkredietenmodel mee vorm te geven en vond die in de persoon van Jeroen Rottiers. Beroepshalve houdt hij zich ook op het thuisfront bezig met het ontwikkelen van landbouwkredieten. Bovendien had Rottiers al wat ervaring met werken in Afrika.

‘Voor mij was het niet helemaal vreemd, vanwege mijn eerdere werk in Oeganda, dat ook nog eens een buurland van Rwanda is. Ik heb tijdens mijn detachering, die een tiental dagen duurde, veel rondgereisd om te kijken hoe de landbouw ter plaatse gestructureerd is en heb ook veel contacten gehad met overheidsinstanties en andere organisaties die er bezig zijn met landbouwhervormingen. Het werk hier loopt uiteraard gewoon door; uiteindelijk maakt mijn inzet voor BRS daar maar een klein deel van uit. Alleen heb ik, deels in mijn vrije tijd, deels in werktijd, de operatie in Rwanda voorbereid en ben ik ter plaatse geweest om een en ander van nabij te volgen. De organisatie in Rwanda werkt het voorgestelde systeem verder uit en ik geef geregeld feedback vanuit België. Er is een opvolgingsbezoek in november voorzien.’

800 leden

Minstens even belangrijk is de inzet van collega’s op de werkvloer. Slechts een kleine fractie van de BRS-getrouwen gaat ook daadwerkelijk naar Rwanda, maar ook medewerkers op het thuisfront zetten hun schouders onder de projecten.

‘De afgelopen vijf jaar is de naambekendheid van BRS binnen de bank toegenomen’, zegt Moors. ‘Steeds meer werknemers willen op de hoogte gehouden worden. Zo ontstond de personeelskring ‘KBC steunt BRS’. Die heeft nu 800 leden (op een groep van 15.000 werknemers, red), die we uitnodigen voor info- en vormingssessies en die BRS ook steunen door allerlei activiteiten op te zetten.’

Dit jaar viert BRS zijn 20e verjaardag in het dierenpark Planckendael, waar de verschillende organisaties die BRS steunt, zich presenteren. De gezinnen van de personeelsleden bij dergelijke activiteiten betrekken, is overigens een klassiek aspect van employee involvement.

Maatschappelijk verantwoord

Het drietal spreekt merkbaar enthousiast over de projecten. Nu banken voor de publieke opinie vaak kop van jut zijn, suggereer ik, lijkt een maatschappelijk verantwoord project als BRS onbetaalbare pr voor een bank als KBC.

Moors nuanceert. ‘Dit jaar bestaat BRS twintig jaar, wat inderdaad een mooi moment is om het initiatief wat meer in de kijker te zetten. Maar tot nu toe is BRS lange tijd vooral een bedrijfsintern gebeuren gebleven. Andere banken hebben aan hun projecten in het Zuiden meer ruchtbaarheid gegeven, maar zijn er intussen wel in alle stilte mee gestopt. Wij willen nu vooral onze verwezenlijkingen uitdragen en zichtbaar maken, ook tegenover de personeelsleden en sympathisanten op het thuisfront.’

Terug naar de roots

In de zoemende kantooromgeving lijken Afrika en Zuid-Amerika ver weg. Hoe groot is eigenlijk de kloof tussen de Europese financiële spitstechnologie en de Zuiderse microfinanciering? ‘Het klopt dat de producten die we ginds ontwikkelen veel eenvoudiger zijn’, zegt Rottiers. ‘Maar met microfinanciering grijpen we ook terug naar de roots van ons bedrijf. Een eeuw geleden zaten de kleine landbouwers in Vlaanderen in een vergelijkbare positie.’

Dat de stichting de naam draagt van de Duitser Wilhelm Friedrich Raiffeisen, in de 19e eeuw de bedenker van het coöperatieve model waarop ook banken als Crédit Agricole, Rabobank en KBC zich zouden baseren, is geen toeval.

Rottiers en Moens keren in het najaar terug naar Rwanda. Jeroen vertrekt in september om het project te evalueren en een volgende fase voor te bereiden. Wim Moens begeleidt in november een ineleefreis naar Rwanda, waar KBC’ers en sympathisanten met eigen ogen de projecten kunnen aanschouwen. ‘Het concept van de reis is sociaal toerisme. We maken gebruik van eenvoudige logies en de projectbezoeken staan centraal.. Maar we hebben ook oog voor de toeristische troeven. Rwanda is immers een prachtig land. Je komt zoveel rijker terug, met een andere kijk op je werk en je leven.’

(ml)