Hoeveel kan je verdienen als je doctoreert?

Volgens cijfers van het Vlaamse expertisecentrum voor Onderzoek en Ontwikkeling ECOOM zijn er ook in Vlaanderen meer doctoraatsstudenten dan ooit: tussen 1999 en 2009 steeg het aantal doctoraten zelfs van 595 naar 1.228, ruim een verdubbeling.

Uit onderzoek van VUB-sociologe Lucia Smit blijkt dat circa 30 procent van de doctors werk vindt in de bedrijfswereld. Nog eens 30 procent van de doctors belandt in de publieke sector en de rest zet zijn carrière verder in de academische wereld. "Slechts een kwart van de doctors die in een bedrijf aan de slag gaan, komt terecht in typische onderzoeksfuncties, zoals we die kennen van de labo's in de industrie. De overige driekwart komt in de dienstverlenende sector terecht."

Hogere jobkansen bij toegepaste wetenschappen

Volgens Laurence Theunis van de vzw Focus Research, een vereniging die doctoraatsstudenten begeleidt bij het vinden van een job hangt het gemak waarmee je werk vindt af van de discipline waar je in zit: “In het algemeen vinden doctors in de (toegepaste) wetenschappen makkelijker een job dan hun collega's uit de menswetenschappen.”

Werkloosheidspercentages bij doctors per studiedomein

Bron: overheidsdienst Wetenschapsbeleid, Careers of Doctorate Holders-enquête 2006 
** Bron: cijfer VDAB, december 2005

De resultaten van een onderzoek van het Centre for Social Theory (CST) van de Universiteit Gent dat vorig jaar verscheen tonen ook aan dat de ondernemingssector een interessante sector blijkt voor gedoctoreerde exacte en toegepaste wetenschappers. Binnen alle wetenschapsgebieden staat de overheid in de top-3 van de meest attractieve sectoren. Doctoraatshouders komen er vooral terecht in studiediensten, maar ook in andere expertenfuncties en in de administratie.

In welke sectoren vinden doctors werk?

Bron: Carrièrepaden van doctoraathouders in België, Centre for Social Theory, UGent 2010

Doctoraten cruciaal in kenniseconomie

De liefde tussen doctors en bedrijven lijkt voorlopig niet bijzonder groot; amper 30 procent gaat namelijk aan de slag in de bedrijfswereld. Lucia Smit: “Een doctorstitel in de bedrijfswereld blijft onderkend, omdat heel wat hr-managers niet vertrouwd zijn met de specifieke vaardigheden van doctoraatshouders. Ze vragen zich bij aanwervingen vooral af of iemand snel geld kan opbrengen en of diens vaardigheden onmiddellijk inzetbaar zijn.”

Toch kunnen doctors bedrijven heel wat bieden, zo meent onder meer Laurence Theunis van Focus Research. "Doctors hebben vaardigheden die in het bedrijfsleven zeer geschikt zijn: ze leren analytisch denken, problemen oplossen, ze verwerven communicatieve vaardigheden, zijn creatief, leren in een groep functioneren in een interdisciplinaire en internationale omgeving.”

Loskomen van onderzoeksonderwerp

Willy Verstraete, professor aan de Universiteit Gent, die zich in een werkgroep van het Comité van de Academie voor Wetenschappen en Techniek (CAWET) over ingenieurs-doctors en hun carrières boog, begeleidde talloze doctoraten: "Een doctoraat is, als het goed is, een bewijs van gedrevenheid, doorzettingsvermogen en talent. En het vermogen om in een bepaald tempo te werken. Dat zijn belangrijke troeven in de bedrijfswereld. Het onderwerp hoeft zelfs niet per se bij het bedrijfsleven aan te sluiten."

Lucia Smit benadrukt wel dat doctoraathouders die carrière willen maken in de bedrijfswereld moeten leren communiceren over hun vaardigheden en loskomen van hun onderzoeksonderwerp. Ze moeten dus de vaardigheden en competenties die ze hebben opgebouwd plaatsen in een bedrijfsomgeving en zich ook afvragen waar hun persoonlijke interesses liggen.

Willy Verstraete ziet nog andere redenen waarom het soms spaak loopt: “Een doctoraat zou enkel de allerbesten de kans mogen geven om te excelleren, maar vandaag zie je dat mensen tot een doctoraat worden aangespoord omdat het de universiteiten prestige en centen oplevert. Ook de weddes zijn te hoog: in hun laatste twee jaar verdienen doctoraatsstudenten een kleine 2.000 euro netto, wat een zekere gemakzucht creëert. Er zijn geen deadlines en zo wordt het een soort voortgezette opleiding.”

Te hoge startlonen voor kmo’s

Professor Verstraete worstelt nog met een ander aspect: "Eén van de grote problemen is de doorstroming van doctoren naar kmo's, waar innovatie en ontwikkeling toch vaak een essentiële rol speelt. Die kleinere bedrijven schrikken als ze horen welke weddes doctoraatsstudenten krijgen. Die startlonen kunnen ze vaak niet aan. En dat is helaas niet het enige probleem. Vele doctoraatsstudenten zijn niet gewoon om tempo te maken en kampen soms met een 9 to 5-mentaliteit. Dat maakt hen niet aantrekkelijk op de kmo-arbeidsmarkt. Daardoor stappen doctorandi ofwel naar de academische wereld of moeten ze bij een multinational aan de slag waar strategie belangrijker is dan presteren op korte termijn. De kmo-wereld in Vlaanderen riskeert aldus die kennisinstroom te missen."

Maar hoeveel kan je nu gaan verdienen als doctor?

Door het feit dat doctors sneller een leidinggevende functie toegewezen krijgen, verdienen ze vaak meer dan mensen zonder doctoraat. Doctors maken ook sneller carrière. In ieder geval krijgen ze na hun doctoraat hetzelfde loon als een master die vier jaar gewerkt heeft. De periode die ze werkten aan hun doctoraat, geldt op de arbeidsmarkt zo goed als altijd als professionele ervaring. In de publieke academische sector zijn er uiteraard barema's, die hoger zijn dan die voor pakweg een gewone ingenieur.

Aantal doctors dat doorgroeit tot 'decision making' niveau 

(topambtenaar, managementfunctie, wetgevende functie)

Bron: overheidsdienst Wetenschapsbeleid, Careers of Doctorate Holders-enquête 2006

Gemiddeld extra bruto maandloon (in %) tegenover een basisdiploma

(Salarisenquête Vacature en KULeuven 2010

Samengevat: een doctoraat, dé springplank naar een succesvolle carrière?

PRO

• Doctoren denken analytisch en probleemoplossend. Hun vaardigheden zijn cruciaal in een kenniseconomie.
• Ze verdienen vaak meer dan mensen zonder doctoraat, omdat ze sneller in leidinggevende functie terechtkomen.
• Ze maken sneller carrière.

CONTRA

• Doctoren hebben te weinig affiniteit met een bedrijfscultuur of ondernemingsomgeving.
• Ze kampen soms met een 9 to 5-mentaliteit.
• Hun startlonen liggen te hoog voor kmo’s.