Hoe bedrieglijk is ervaring?

‘Dertig jaar ervaring en toch een negatief assessment: kan dat?’ Jazeker. Een deel van het antwoord ligt in de betekenis van het woord ‘ervaring’.

"Wat betekent dat eigenlijk?", vraagt Martine de Bruin, hr consultant bij SHL zich af. "Niet meer of minder dan dat iemand iets al heeft gedaan in het verleden. Een garantie voor sterke prestaties is dat echter niet. Om het simpel te stellen: zelf zit ik al jaren voor een computer, maar ik begrijp lang niet alles van dat toestel."

‘Doen’ is niet gelijk aan ‘kunnen’

Het klassieke voorbeeld is de inhoudelijk sterke kennismedewerker die zo goed is in zijn job dat hij doorgroeit naar een managementfunctie. Een opleiding tot leidinggevende heeft hij echter nooit gekregen.

Extra: 5 vaardigheden die elke leidinggevende moet beheersen

"Al die jaren dat hij op zijn stoel zit, doet hij wat hem goed lijkt. Dat betekent niet dat dat ook goed is, laat staat dat hij uitmunt in zijn nieuwe functie. Misschien doet hij alles wel verkeerd. Het kan ook zijn dat iemand heel goed leiding geeft aan een bepaald soort team, maar dat hij in een ander bedrijf heel andere mensen moet coachen, en daar dus ook andere kwaliteiten voor nodig heeft."

Doen is dus niet altijd gelijk aan kunnen? "Dat klopt, en hou er ook rekening mee dat er op het werk heel wat taken op je afkomen die je er gewoon bijneemt, zonder dat je daar formeel voor getraind bent."

Wie solliciteert, doet dat bovendien meestal voor een ander soort job, vaak een trapje hoger dan zijn huidige functie, meent de Bruin. "En dan zijn er twee opties: of je bent klaar om je huidige job in te ruilen voor een niveau hoger, of je bent van plan een gelijkaardige functie op te nemen, maar dan wel in een ander bedrijf, en dus in een andere context. Voor een verkoper kan dat bijvoorbeeld een nieuw product in een nieuwe markt zijn. Wat beide scenario’s gemeen hebben, is dat de vereisten anders liggen dan in je huidige job. Ondanks je ervaring kan je dus toch niet geschikt zijn."

Ontdek: Kan je een sollicitatietest manipuleren?

Trage vijftiger?

Ook al lees je dus overal ‘ervaring gewenst’ of zelfs ‘noodzakelijk’, vaak is dat slechts het opstapje naar een nieuwe job. "Bovendien focussen assessments amper op ervaring", vertelt de Bruin. "Dat laten we aan de werkgever over die daar, terecht, belang aan hecht en ervaring beter naar waarde kan schatten. Wat wij doen, is nagaan of de gedragsmatige aspecten aansluiten bij de nieuwe job: besluitvaardigheid, overtuigingskracht, klantvriendelijkheid enzovoort. Ervaring kan je daarbij helpen maar, om al de redenen hierboven opgesomd, geen zekerheid garanderen. Een assessment doet niet meer dan kijken hoe je je ervaring gebruikt."

Is het misschien voor- of nadelig om met veel of weinig ervaring aan een assessment te beginnen? Oudere werknemers die een job al jaren doen, zijn misschien wat vastgeroest in hun gewoontes? "Dat is een stereotype dat moeilijk hard te maken is", meent de Bruin. "Wij merken dat er zowel tussen de jongere als tussen de oudere werknemers minder en meer flexibele personen zitten."

Wat niet wegneemt dat een goede assessor wel degelijk rekening houdt met de leeftijd van de kandidaat die voor hem zit. "Met het voortschrijden van de tijd gaat onze grijze massa helaas wat achteruit. Iemand die ouder is, heeft misschien wat meer moeite om zich nieuwe kennis eigen te maken, al is dat zeker geen wet van Meden en Perzen. Op dat moment hangt het af van wat de functie vereist: volstaan de aanwezige kennis en ervaring, en hoeft er niet veel meer nieuws geleerd te worden, is er geen probleem."

Lees ook: Hoe creatief is een 'oude' collega nog?

Maar, beweert de Bruin, een assessment beoordeelt nooit een persoon an sich. "Het gaat steeds om de relatie tussen de kandidaat, de functievereisten en de mate waarin die twee op elkaar aansluiten.

Zes maanden houdbaar

En wat als uit een assessment blijkt dat iemand die al vijf jaar leiding geeft helemaal geen leiding kan geven? Heeft dat kwalijke gevolgen voor zijn huidige functie? "Een ontwikkelingsassessment dient om sterktes en verbeterpunten te meten, niet om iemands geschiktheid voor zijn huidige functie te beoordelen. Dat staat zo in de ethische code."

Gelukkig durven mensen, en hun kwaliteiten, op vijf jaar tijd wel eens te veranderen. Betekent dat dat er op elk assessment een soort van houdbaarheidsdatum staat? Te gebruiken tot zes maanden na afname? "Zo’n exacte datum bestaat niet, maar het wordt zeker gestimuleerd om na een halfjaar of een jaar iemands competenties opnieuw in kaart te brengen. Een assessmentrapport mag je niet je leven lang achtervolgen. Bovendien is het goed om je ontwikkeling in de gaten te houden."

Wie mag die resultaten overigens inkijken? "Een assessmentrapport valt sowieso onder de privacywetgeving. Wie dat mag inkijken, hangt af van de interne procedure en van de afspraken met de kandidaat. Het belangrijkste lijkt me dat er transparantie is, dat de kandidaat weet wie zijn rapport te lezen krijgt en daar inspraak in heeft. Zo begint hij niet met wantrouwen aan zijn assessment."

Check: Welke selectietesten zijn er en hoe je voorbereiden?

(wv) - Foto: Tim van der Kuip