Gepest op het werk = beter beschermd tegen ontslag

De cijfers over pestgedrag op het werk blijven erg hoog, hoger nog dan de klachten over discriminatie, ongewenste intimiteiten of agressie. 14 % van de werknemers zegt in 2010 gepest te zijn geweest op het werk, zo blijkt uit een studie van hr-dienstverlener Securex. In bijna 70 % van de gevallen is de leidinggevende de boosdoener, daarna volgen een of meerdere collega’s (43 %) en derden zoals klanten of leveranciers (7 %). Securex combineerde hiervoor zes benchmarking studies met een gemiddelde steekproef van 1.511 werknemers.

Pesters kosten werkgevers handenvol geld

Voor heel wat mensen is het door pesterijen, racisme en intimidatie een hel om te gaan werken. Dat kost ook de werkgevers echter miljarden euro's. Uit onderzoek van drie Britse universiteiten blijkt dat per jaar 33,5 miljoen werkdagen verloren gaan in Groot-Brittannië doordat werknemers wegblijven door pesterijen of omdat ze er getuige van zijn. Zelfs als gepeste werknemers zich niet ziek melden, neemt hun productiviteit ernstig af.

Pestgedrag nauwelijks bestraft

Positief is alvast dat veel slachtoffers hulp vinden binnen hun bedrijf. 77 % van de werknemers gaf in de studie van Securex aan met klachten over ongewenste omgangsvormen terecht te kunnen bij hun vertrouwenspersoon in de eigen organisatie.

De klachten over Ongewenst Grensoverschrijdend Gedrag op het Werk (OGGW) nemen dan wel toe, ze komen zelden voor de rechtbank. Tussen 2002 en 2008 velden de Belgische arbeidsrechtbanken 203 vonnissen over ongewenst gedrag op het werk, dat becijferde de FOD Werkgelegenheid. Slechts 12 van die vonnissen erkenden het bestaan van pesterijen. In een beperkt aantal gevallen werd een - dan nog bescheiden - schadevergoeding toegekend aan de gepeste werknemer.

“Pesterijen zijn vaak moeilijk te bewijzen”, zegt Stéphan Lepoutre van de christelijke vakbond ACV. “Vaak worden medische attesten en getuigenissen ingeroepen. Maar toon maar eens aan dat je gezondheidsklachten uitsluitend aan die pesterijen en aan niets anders te wijten zijn. Ook getuigenissen doet de rechtbank vaak af als te zwak, en verklaringen van collega’s die hun steun betuigen worden niet als bewijs beschouwd.”

Aanbevelingen voor een hardere aanpak

Na de pestgevallen die onlangs de media haalden, werd in de schoot van de federale Kamercommissie Sociale Zaken een werkgroep opgericht. Deze formuleerde midden juli 2011 een aantal aanbevelingen om pesten op de werkvloer harder aan te pakken, maar ook om gepeste werknemers beter te beschermen en te begeleiden. De meest in het oog springende adviezen:

1. Verplichte opleiding vertrouwenspersoon 
De vertrouwenspersoon die elk bedrijf al moet aanstellen, zou nu ook verplicht een opleiding moeten volgen die beantwoordt aan welbepaalde kwaliteitscriteria.


2. Ontslagbescherming of vergoeding voor gepeste werknemer 
De werknemer die een onderbouwde klacht indient, geniet van een ontslagbescherming. De werkgever mag, behalve om redenen die vreemd zijn aan de klacht, de arbeidsverhouding niet beëindigen. Doet hij dit wel, dan kan de werknemer een forfaitair bedrag eisen van 6 maanden brutoloon. Vaak is het voor een gepeste werknemer echter niet evident om nog voort te blijven functioneren. De werkgever moet dan zorgen voor begeleidende maatregelen, bijvoorbeeld via outplacement. Als de situatie echt totaal onhoudbaar is, zou de betrokken werknemer z’n arbeidsovereenkomst kunnen verbreken zonder opzegging, maar mét een ontslagvergoeding.


3. Verzwaring van de sancties 
Bovenop de reeds verhoogde strafsancties voor inbreuken op de pestreglementering, wil de commissie daarbij nog eens de verjaringstermijn verlengen van 5 naar 10 jaar. Ook wil ze in analogie met de antidiscriminatiewetten een forfaitaire schadevergoeding van 6 maanden brutoloon invoeren bij geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag.

“Het gaat voor alle duidelijkheid om aanbevelingen. De bal ligt nu verder in het kamp van de sociale partners en het parlement”, vertelt David Seghers van het juridisch kenniscentrum van SD Worx. “Ook een aantal onduidelijkheden moeten nog uitgeklaard worden. Wie zal bijvoorbeeld de kostprijs dragen van de verplichte opleiding van de vertrouwenspersoon. De ontslagnemende minister van Werk heeft aangekondigd dat ze een ontwerp van wettekst voorbereidt tegen de parlementaire rentree.”

(mr)