Een stap terug is (niet altijd) een stap omlaag

“We verwachten nu eenmaal dat een carrière omhooggaat, dat je meer verantwoordelijkheden krijgt, meer mogelijkheden en meer budget” (Tanja Verheyen)

Want een taboe, dat blijkt demotie nog steeds te zijn. Wie een stap terugzet - in functie, verantwoordelijkheden of loon - krijgt dat maar moeilijk uitgelegd aan familie en vrienden. Zelfs wie er vrijwillig voor kiest om het wat rustiger aan te doen, moet zich tegenover iedereen verantwoorden voor die keuze. Demotie lijkt symbool te staan voor mislukking. ‘We verwachten nu eenmaal dat een carrière omhooggaat, dat je meer verantwoordelijkheden krijgt, meer mogelijkheden en meer budget’, zegt Tanja Verheyen.

Niet realistisch

Toch is altijd alleen maar stijgen op de ladder niet bepaald realistisch. Iedere dag opnieuw krijgen tientallen mensen in ons land te maken met demotie, al dan niet gedwongen. Zo’n grote verandering vereist aanpassingen. Plots beschik je over minder beslissingsruimte, minder personeel en minder informatie. Dat is hard, maar demotie schept ook kansen.

De kunst bestaat erin om demotie om te zetten in remotie - de moeilijke periode wordt het begin van iets nieuws en iets beters - maar daarvoor bestaat geen praktische handleiding, zo constateerden Tanja Verheyen en Bob Vermeir. Dat hiaat zette het koppel en schrijversduo ertoe aan om zelf op zoek te gaan naar ervaringsdeskundigen, experts en tips voor werknemers en werkgevers die te maken krijgen met demotie. Het resultaat staat te lezen in ‘Remotie: Een stap terug is een stap vooruit’.

‘Fail harder’

‘In de kantoren van het bedrijf Facebook hangt er een poster met de inspirerende woorden ‘fail harder’. Pas als je fouten durft te maken, kan er vooruitgang worden geboekt’, vertelt Bob Vermeir.

Dat inzicht is lang niet nieuw. De 74-jarige invloedrijke Indiase zakenman Ratan Tata looft jaarlijks een prijs uit voor ‘het best gefaalde idee’ in zijn organisatie, onder het adagio dat mislukking een goudmijn is voor de ontwikkeling van een bedrijf.

Dat alles belet niet dat wie gedemoveerd wordt, meestal door een moeilijke periode gaat. Blijf je dan ook nog binnen hetzelfde bedrijf, dan word je dagelijks geconfronteerd met je oude collega’s en zie je vanop afstand hoe iemand anders jouw vroegere taken overneemt. Aan de omgeving moet een geloofwaardig en sociaal aanvaardbaar verhaal worden verteld. Veel hangt daarbij af van woordkeuze en taalgebruik, zo benadrukken de auteurs.

Heroriëntatie

‘Het is een kwestie van taalgevoeligheid om over de werksituatie te spreken en om in de ogen van de ander overeind te blijven als persoon’, klinkt het. Beter is het dus om te spreken over ‘heroriëntatie’, een ‘carrièrewending’ of een ‘herlokalisatie.’ Al pleiten Verheyen en Vermeir niet voor leugens. ‘Collega’s en vrienden hebben het snel door als je halve waarheden vertelt. Maar niemand hoeft in detail te weten wat er met de werkgever precies is afgesproken.’

Ook voor bedrijven kan demotie een hele uitdaging betekenen. Bij een gedwongen demotie kan een juiste aanpak van de werkgever veel problemen en frustraties voorkomen. In het geval van een vrijwillige demotie, vraagt het een inspanning van de werkgever om mee na te denken over de toekomst van het personeelslid in kwestie.

Vermeir: ‘In het boek laten we een hoofdverpleegkundige aan het woord die er zelf voor kiest om in de loop van haar carrière opnieuw verpleegkundige te worden, zodat ze weer zelf aan het bed van haar patiënten kan staan in plaats van zich te moeten bezighouden met administratieve zaken. In zo’n geval is het denkbaar dat collega’s er moeite hebben dat hun vroegere leidinggevende plots weer ‘onder hen’ is. De werkgever kan dan helpen door bijvoorbeeld een overplaatsing te regelen.’

(mo) - Illustratie: (jvc) - Meer info: ‘Remotie: Een stap terug is een stap vooruit’ van Tanja Verheyen en Bob Vermeir (Kluwer).