Een burn-out is een gezonde reactie

Ziek zijn zonder lichamelijke klachten is moeilijker te geloven dan een ziekte met uiterlijke symptomen. “Een gebroken been is zichtbaar en legitiem”, vertelt Nell van de Ligt. “Je hebt goede redenen om ziek te zijn en iedereen ziet dat je niet kan gaan werken. We kunnen het genezingsproces inschatten en daarna is alles weer goed. Psychisch ziek zijn, is niet altijd zichtbaar. Het is niet grijpbaar en wordt vaak met enig wantrouwen bekeken. ‘Is het echt waar en is het nu nog niet over?’, dat is dikwijls de reactie.”

Hoe herken je een burn-out?

“Iemand die afstevent op een burn-out, krijgt steeds vaker psychische en fysieke klachten. Gespannen zijn, ‘s morgens opstaan met braakneigingen omdat de dag weer begint en er weer van alles moet. Moe zijn en ontzettend veel slapen, maar merken dat je niet bijtankt”, somt Nell van de Ligt op.

Ook typisch is de ontkenning van deze symptomen. “We willen sterk zijn en ons geen slachtoffer voelen. Burn-outklachten willen we liever niet hebben, ze komen nooit gelegen. Iemand met een burn-out ontkent dat tegenover zichzelf en al zeker tegenover anderen. We willen ons eigen leven regisseren en alles zelf in de hand hebben, want anders zijn we zwak en zielig.”

Negatieve reacties van de omgeving

De omgeving helpt vaak ook niet mee. “Er komen reacties zoals: ‘Je moet je er overheen zetten. Draai de knop om als je thuis bent. Ga door met de orde van de dag, anders raak je nog verder van huis en kan je je carrière vergeten’. Je zet alles op alles om vol te houden, want anderen lukt dat toch ook.” Maar wat als je de knop niet kan omdraaien, ook al wil je dat nog zo graag?

“Als je een burn-out hebt, denk je vaak dat je faalt en dat je het niet goed doet. Je snapt zelf ook niet waarom je de knop maar niet kan omdraaien. Je denkt: ik heb niet genoeg wilskracht en er lijkt iets mis met mij. Je kan jezelf niet meer in de hand houden en voelt je niet begrepen. Want hoe leg je uit dat je je vreselijk voelt, terwijl er aan de buitenkant weinig te zien is? Bovendien snap je het zelf amper, dus hoe verduidelijk je dat aan anderen? Het is vaak moeilijk voor jezelf én voor de omgeving om te begrijpen wat er gebeurt.”

Burn-out: een gezonde reactie op een ongezonde situatie

Dat komt omdat een burn-out meestal fout begrepen wordt, aldus Nell van de Ligt. “De kern van het probleem is dat een burn-out gezien wordt als iets negatiefs. In de trend van: we falen in de dagelijkse gang van zaken en moeten zorgen dat het leven weer zo snel mogelijk doorgaat.”

Maar een burn-out is niet negatief. “Het is het gevolg van het feit dat je jezelf een lange tijd verwaarloosd hebt. Je hebt niet goed geluisterd naar jezelf en geeft meer energie weg dan dat je opbouwt. De draaglast is groter dan je draagkracht. Als je niet luistert naar jezelf, grijpt je lichaam in ... Dat is de kern van een burn-out: je bent over je grenzen aan het gaan en dat geeft reacties zoals lichamelijke, emotionele en geestelijke klachten.”

Helder signaal

Een burn-out is eigenlijk een helder signaal, vertelt stress en burn-outexpert Nell van de Ligt. “Het is een belangrijk signaal voor je gezondheid, een beschermingsmechanisme eigenlijk. Er is iets onnatuurlijks aan de hand. Dat is geen teken van zwakte. Er is een verstoring tussen het geven en het opnemen van energie. Een onevenwichtigheid tussen jou en de vraag van de buitenwereld. En dat kan niet blijven duren. Als je niet luistert naar jezelf, grijpt je lichaam in, met klachten als gevolg.”

“We moeten een burn-out dus leren zien als een gezond signaal waarvan we iets heel belangrijks kunnen leren. Eigenlijk moet je blij zijn dat je beschermingsmechanisme in werking treedt en aangeeft dat je beter moet leren luisteren naar jezelf. Dat je je grenzen moet leren kennen en respecteren. Want ... wat als je lichaam dat niet had gedaan? Je was waarschijnlijk gewoon doorgegaan.”

(mr) - Nell van de Ligt is stress- en burn-outexpert. Nadat ze zelf een burn-out heeft gehad, is ze op zoek gegaan naar wat stress en burn-out nu precies inhouden. Op www.ligtpunt.nl kan je haar gratis e-boekje ‘7 tips om ziekteverzuim door stress en burn-out te voorkomen’ aanvragen.