Drie vrouwen strijden tegen burn-outs: ‘Dit is meer dan een modefenomeen’

"Je hebt niet zomaar een burn-outje. Je hebt een burn-out of niet." (Liesbeth Dillen, managing director SHE Works with wo-men)

Enkele cijfers om mee te starten. De helft van de werknemers in ons land vindt zijn job mentaal belastend. Een derde vreest voor een te grote belasting op het werk in de toekomst (Randstad Workmonitor, oktober 2013). Stressgerelateerde aandoeningen kosten onze economie 16 miljard euro per jaar. Volgens hr-dienstverlener Securex scheert het ziekteverzuim dan ook hoge toppen: vorig jaar lag dit verzuim 10 procent hoger dan 10 jaar geleden.

Samen zorgt dat ervoor dat steeds meer werknemers kampen met (de symptomen van) een burn-out. Iedereen kent wel iemand die er op het werk aan onderdoor is gegaan, alleen plakte daar toen misschien nog niet het label ‘burn-out’ op.

Dat ‘het niet meer kunnen’ een naam heeft gekregen, heeft de voorbije jaren voor een ‘boom’ aan burn-out’s gezorgd. Vreemd genoeg heeft dit de aanvaarding ervan vooral tegengewerkt.

Liesbeth Dillen, die na een succesvolle carrière aan de top van Ikea in 2006 zelf het slachtoffer van een burn-out werd, heeft dit aan den lijve ondervonden. “De perceptie van een burn-out is tegenstrijdig. Enerzijds groeit het besef dat dit probleem zeer grote proporties aanneemt, met veel media-aandacht als gevolg. Anderzijds zorgt het ‘in de mode zijn’ ervan voor een onderschatting van de oorzaken. Je hebt niet zomaar een burn-outje. Je hebt een burn-out of niet. En als je er een hebt, is dat zeer slecht voor je gezondheid. Mensen die zo leeg zijn dat ze een half jaar tot een jaar verdwijnen van de werkvloer, zijn geen uitzonderingen.”

Vruchtbare bodem

HR One Pharma organiseerde recent een seminarie over de burn-outproblematiek, samen met Liesbeth Dillen en prof. dr. Elke Van Hoof (VUB), specialiste in stressgerelateerde aandoeningen. “Omdat er een grote nood is aan meer bewustmaking en een proactieve aanpak van de aanhoudende werkstress en de mentale gevolgen ervan”, zegt Elke van Hoof.

Een groot pijnpunt is volgens haar dat de symptomen die op een burn-out wijzen te vaak enkel en alleen met medicatie worden bestreden. “Zo los je het onderliggende stressprobleem niet op. Zowel werkgevers als werknemers moeten alerter zijn voor de oorzaken van een burn-out.”

Dat lijstje oorzaken is lang, en voor heel wat werknemers waarschijnlijk ook herkenbaar: emotionele spanningen, gebrek aan controle, te weinig erkenning, pestgedrag op het werk, een afwezigheid van waarden op de werkvloer …

“De huidige situatie op de arbeidsmarkt is een vruchtbare bodem voor burn-outs”, zegt Sophie Arcq, managing director van HR One Pharma, gespecialiseerd in project staffing en selectie voor de biopharmaceutische industrie. “Bovendien stellen we vast dat vooral de meest betrokken en vaak hooggeschoolde werknemers met veel potentieel vatbaar zijn voor een burn-out.”

De reden daarvoor legt ze bij hun engagement, de hoge eisen die ze zichzelf en hun omgeving stellen en een sterk rechtvaardigheidsgevoel, wat ze extra kwetsbaar maakt. “Door het gebrek aan informatie over burn-out vangen noch de betrokken werknemers, noch hun werkgevers, noch hun huisarts of omgeving tijdig de alarmsignalen op. Zo belanden onnodig veel mensen in een burn-out,” aldus Sophie Arcq.

Ook voor twintigers

Een burn-out is ook niet iets exclusief voor werknemers die al jaren aan de slag zijn. “Ik zie twintigers die ermee te maken krijgen, wat toch erg tot nadenken stemt’, zegt Sophie Arcq.

Liesbeth Dillen was maar drie maanden weg. Als managing director van SHE Works with wo-men begeleidt ze sinds 2007 werkgevers en werknemers bij preventie en herintreding. Uit ervaring weet ze dat burn-outs voorkomen makkelijker is gezegd dan gedaan. “De voedingsbodem voor chronische stress en burn-outs zit structureel ingebed in de mentaliteit van werknemers en de bedrijfscultuur op de werkvloer. Als een derde van de werknemers zegt te vrezen in de toekomst niet meer aan hun jobvereisten te kunnen voldoen (Randstad Workmonitor, oktober 2013), is dat meer dan een veeg teken aan de wand.”

Ze stelt ook vast dat veel werknemers de gang van zaken op de werkvloer niet in vraag (durven) stellen, uit angst voor jobverlies. Vooral vrouwen zijn hier vatbaar voor, meent Liesbeth Dillen. “Vrouwen worden, meer dan mannen, geconfronteerd met druk op het werk en in de privésfeer. Hun engagement voor het gezin, de betrokkenheid bij het werk, perfectionisme en het blind blijven voor fysieke alarmsignalen vormen een gevaarlijke cocktail.”

Als coach raadt ze iedereen die een burn-out wil voorkomen aan om regelmatig even naar zichzelf te kijken. “Een moment van introspectie kan geen kwaad. Wat wil je bereiken in het leven en op het werk? Bepaal zelf je doelen. Zo zorg je dat je niet fysiek én mentaal opbrandt.”

Taboe blijft groot

Ondanks alle aandacht die burn-out te beurt valt, blijft het taboe groot. “Werknemers aarzelen erg om open kaart te spelen als ze slachtoffer van een burn-out zijn geworden”, weet Sophie Arcq.

Ze krijgt regelmatig cv’s onder ogen van kandidaten met grote ‘gaten’ in. “Veel werknemers keren na hun genezing niet terug naar hun oude werkgever, maar zoeken liever een andere job, uit vrees voor de reacties op de werkvloer.”

Maar ook het vinden van een nieuwe job is niet eenvoudig nadat je een burn-out gehad hebt. “Werknemers die er zeer open over zijn, botsen bij potentiële werkgevers vaak op een muur. Het wordt vaak als een teken van zwakte gezien, terwijl niet de betere werknemers eraan te prooi vallen”, besluit Sophie Arcq.

De dames pleiten samen voor meer sensibilisering en een betere communicatie over burn-outs. “Iedereen draagt een stuk van de verantwoordelijkheid. De werknemer moet zich meer bezinnen en durven hulp zoeken als er symptomen opduiken, maar ook de werkgever moet zich engageren om te waken over onder andere de balans werk-privé van zijn werknemers.”

‘Er is niets mis met stress’

“Stress is een goede zaak. Het stimuleert innovatie, vooruitgang, zelfinzicht en zelfontwikkeling”, zegt professor dr. Elke Van Hoof, klinisch psycholoog verbonden aan de VUB en gespecialiseerd in stressgerelateerde aandoeningen, waaronder burn-out. Professor Van Hoof begeleidt al meerdere jaren bedrijven en particulieren om een gezond stressniveau te behouden of te bekomen.

“Stress is nodig om de draagkracht van werknemers te vergroten en leidt tot betere prestaties. Het probleem is echter de frequentie van de stresspieken die in veel bedrijven elkaar steeds sneller opvolgen. Hierdoor wordt stress chronisch en een reëel gevaar voor de gezondheid van de werknemer die fysiek letterlijk uitgeput geraakt en zo langzaam maar zeker in een burn-out terechtkomt. Men moet dus niet alleen meer waakzaam zijn voor de symptomen van chronische stress maar het probleem ook bij de wortel aanpakken en kwetsbare personen extra beschermen.”

(wv)