De woorden én daden van Bart De Wever ... gewikt en gewogen

"Hoe de leider zelf leeft, is van belang voor het overleven voor de groep" (Frederik Anseel is professor organisatiepsychologie Universiteit Gent en hoofd onderzoeksgroep VIGOR)

Anseel: 'De Wever onderschat hoe belangrijk overeenstemming tussen woorden en daden is voor leiderschap. Evolutionair gezien is de nood aan een leider gebaseerd op onzekerheid. De mens leeft in een complexe, gevaarlijke wereld. Voorspelbaarheid en zekerheid zijn noodzakelijk om te overleven. Waarom slaan voetballers een kruisje voor ze het veld opkomen? Waarom parkeren we steeds op dezelfde plaats op het werk?'

'Meent hij dat wel?'

'Het is adaptief gedrag dat ons helpt een complexe wereld eenvoudiger te maken. Uit die aversie voor onzekerheid ontstaat leiderschap. Plots staat iemand op die de anderen een belofte maakt. ‘De wereld is complex en gevaarlijk. Maar ik heb een weg gevonden die ons zal helpen te overleven. Volg mij en ons leven wordt een stuk eenvoudiger.’

'Het vertrouwen in de belofte van die leider is echter cruciaal: 'Meent hij dat wel?' Om de geloofwaardigheid van de boodschap na te gaan, onderzoeken mensen voortdurend of de daden van een leider overeenstemmen met zijn woorden. Als de leider echt overtuigd is van zijn boodschap, dan zal hij zijn eigen overleven immers niet op het spel zetten door zelf afwijkend te handelen.'

Publieke tranen

'De interesse in het privéleven van de leider hoeft dus niet te verwonderen. Hoe de leider zelf leeft, is immers van belang voor het overleven voor de groep. Leiders in organisaties worden daarom voortdurend in de gaten gehouden. Als hun daden en woorden in overeenstemming zijn, worden hun woorden strikter opgevolgd. Wij onderzochten dit bijvoorbeeld in ziekenhuizen. Van het handenwassen tot het gebruik van identificatiebandjes, in ziekenhuizen is het opvolgen van veiligheidsvoorschriften van levensbelang. Wij vonden dat er minder overtredingen gerapporteerd werden wanneer verpleegkundigen het gevoel hadden dat hun teamleiders zelf strikt hun eigen regels volgden.'

'Het drama voor leiders is dat één misstap al voldoende is om de zorgvuldig opgebouwde geloofwaardigheid te vernietigen. Aan deze ijzeren wet ontsnappen, is moeilijk. Diezelfde Bart De Wever slaagde er één keer in. Hoewel hij triomfantelijk aankondigde Jean-Marie Dedecker aan boord te zullen hijsen bij de N-VA, deed hij het onder druk van de CD&V uiteindelijk niet. Zijn publieke tranen van spijt maakten duidelijk naar de groep: ‘Zo ben ik eigenlijk niet, dit is niet wat ik wilde’. Maar oprechte tranen kan je maar één keer huilen, nadien worden het krokodillentranen.'

(fa)