De Desso-affaire: ‘Wie een job weigert, mag geen uitkering krijgen’

Paul Soete van Agoria over de arbeiders van kunstgrasfabrikant Desso: ‘Het is goed mogelijk dat sommigen hun expertise te gelde willen maken op de arbeidsmarkt.'

Eind juni leek het doek te vallen voor de verlieslatende kunstgrasafdeling van textielfabrikant Desso. 91 werknemers - 79 arbeiders en 12 bedienden - dreigden hun werk kwijt te raken. Domo, een textielfabrikant uit het nabijgelegen Sint-Niklaas zag echter wel brood in de noodlijdende Desso-afdeling. Om die overname mogelijk te maken, zouden 27 Desso-arbeiders in dienst moeten treden bij Domo.

‘Toen begon ons te dagen dat we de mogelijkheid hadden om naakte ontslagen te vermijden’, zegt Carl De Clercq, onderhandelaar voor de vakbond ACV-Metea. ‘Immers, naast de overstap naar Domo, konden we de resterende arbeiders in andere Desso-afdelingen aan het werk houden. Dat creëerde op de korte termijn een overbezetting, maar die zou binnen de 20 maanden uitgevlakt zijn. Bovendien zouden de arbeiders die naar Domo overstapten, hun anciënniteit behouden en hun lagere loon bijgepast zien met een eenmalige premie van 6.000 euro.’

Alleen winnaars?

Na twee maanden onderhandelen leek er dus een oplossing in de maak waarbij schijnbaar alleen winnaars waren. Alleen: de werknemers leken niet in dat verhaal mee te willen stappen en stemden het plan weg. Toegegeven, met 45 stemmen tegen 42 is het geen overweldigende meerderheid van nee-stemmers, maar wel genoeg om een storm van reacties los te maken. ‘Als we deze deal met een meerderheid van één stem hadden goedgekeurd, zouden we nooit het nieuws gehaald hebben’, verzucht De Clerq.

De Clercq is evenwel teleurgesteld door het ’njet’ van de personeelsleden. Tegelijkertijd heeft hij ook begrip voor de individuele beweegredenen van werknemers om niet op de mutatie naar Domo in te gaan. ‘Een aantal van hen heeft misschien tijdens de onderhandelingen al ander werk gevonden. Voor anderen is dit het moment om zich te gaan omscholen en de fabriek achter zich te laten. Bovendien is de overstap naar de Domo-fabriek, die hier ‘maar’ 16 kilometer vandaan ligt, niet zo evident. Voor collega’s die tot nu toe te voet of per fiets naar het werk konden, betekent dit een zware meerkost. Niet iedereen kan die zomaar dragen.’

Niet rijk

Of hebben de forse vergoedingen bij ontslagrondes in de metaal- en automobielsector de textielarbeiders aan het dromen gezet? De Clercq: ‘Er is in het akkoord dat wij onderhandelden geen sprake van ontslagpremies, behalve de wettelijk voorziene ontslagvergoedingen. Daar word je niet rijk van. Stel dat je na je ontslag niet meteen werk vindt, is dat geld in enkele maanden op. Maar natuurlijk, de grote ontslagvergoedingen steken de ogen uit, ook als kleinere bedrijven in de textielsector dergelijke bedragen niet kunnen bieden.’

Bij textielfederatie Fedustria was niemand bereikbaar voor commentaar op deze zaak. Werkgeversorganisaties repten zich daarentegen om de gang van zaken bij Desso te veroordelen.

Valkuilen van het systeem

Bij Unizo reageert Caroline Deiteren fel: ‘In dit geval hebben bonden en werkgevers geprobeerd de valkuilen van het systeem te omzeilen, maar zijn ze er niet in geslaagd de achterban te overtuigen. In plaats van op ontslagvergoedingen, zou men moeten focussen op mensen aan het werk te houden. Een nieuwe job zomaar afslaan zou onmogelijk moeten worden.’

Ook het Verbond Belgische Ondernemingen (VBO) wil een grotere focus op activering en begeleiding naar nieuw werk. Het Neutraal Syndicaat voor de Zelfstandigen (NSZ) wijt de afwijzing aan een veranderde machtsverhouding tussen werkgever en werknemer, waarbij mondige en goed geïnformeerde werknemers voor zichzelf het onderste uit de kan willen.

Aantrekkelijk extraatje

Bij technologiefederatie Agoria is de toon milder. ‘De vakbonden hebben zich geëngageerd voor maximaal jobbehoud en wedertewerkstelling’, zegt Paul Soete. ‘Dat is een hoopvolle wending; in het verleden lag de nadruk soms op hoge ontslagpremies met als averechts effect dat méér mensen opteren voor afvloeiing dan nodig is in de herstructurering.’

Of hebben de Desso-werknemers gewoon de wetten van vraag en aanbod gevolgd? Het is goed mogelijk dat de Desso-werknemers speculeren op de nijpende vraag naar geschoolde arbeiders in andere textielbedrijven. Een ontslagvergoeding vormt dan een aantrekkelijk extraatje.

Soete: ‘Op individueel vlak kan ik dit wel begrijpen: het is logisch dat sommige arbeiders hun expertise te gelde willen maken op de arbeidsmarkt, misschien tegen aantrekkelijker voorwaarden en met meer jobzekerheid dan het geval is bij hun oude werkgever.’

Ontslagrecht hervormen

Niettemin baart de ontwikkeling Soete ook zorgen. ‘Dit zorgt voor oplopende kosten bij bedrijven die willen herstructureren. Een voorzichtige hervorming van het individuele ontslagrecht is nodig om averechtse effecten te vermijden. Wie in de toekomst een job weigert, zou geen recht mogen hebben op een werkloosheidsuitkering.’

Desso zet nu alles op alles om de deal met Domo niet te laten afspringen. Na het verwerpen van het sociaal plan werd de mutatiepremie voor mensen die een job bij Domo kiezen, verhoogd tot 12.000 euro.

(ml)