‘Chemie moet waken over competitiviteit’

"In de VS bedraagt de energiekost een derde van wat onze bedrijven betalen." (Frank Beckx, gedelegeerd bestuurder essenscia Vlaanderen)

De chemische industrie, de sector van de kunststoffen en de life sciences zoals de farma- en biotechsector vertegenwoordigen in Vlaanderen 60.000 directe en meer dan 100.000 indirecte arbeidsplaatsen.

In tegenstelling tot andere industriële activiteiten is de tewerkstelling binnen deze sectoren de voorbije decennia relatief stabiel gebleven. “De voorbije dertig jaar heeft het aantal werknemers op Belgisch niveau steeds tussen de negentig- tot honderdduizend geschommeld”, zegt Frank Beckx, gedelegeerd bestuurder van koepelorganisatie essenscia vlaanderen. “Een dramatische terugval zoals andere industrieën heeft de chemie niet gekend. Dat heeft te maken met de groei van de farmaceutische sector maar ook met het investerings- en innovatiepeil van de chemie.”

Omdat steeds meer diensten worden geoutsourcet, zorgt de chemie ook voor meer indirecte jobs. “Tien jaar geleden was elke job in de sector goed voor 1,3 jobs er buiten. Nu spreken we al van een factor 1,6”, weet Frank Beckx.

Competitief blijven

Wat brengt toekomst? Onlangs verspreidde de sector zelf het bericht dat de hoge energieprijs wel eens voor een vlucht naar het buitenland zou kunnen zorgen. “We moeten alert blijven. De energiekost is hoog in ons land. Voor de basischemie kan dit oplopen tot 40 à 50 procent van de totale kosten. Dat komt omdat energie voor de chemie ook een grondstof is”, legt Frank Beckx uit.

Maar dat er een toekomst is voor de chemie, daar is hij van overtuigd. “Onze sector werkt aan oplossingen voor alle grote hedendaagse maatschappelijke uitdagingen: energiebesparing, waterbesparing, zuinig omgaan met grondstoffen, de klimaatopwarming, voeding … Veel antwoorden op die problematieken komen uit de chemie.”

Blijft de vraag waar die antwoorden gevonden worden. De driehoek Antwerpen-Rotterdam-Ruhrgebied is het klassieke centrum van de Europese chemiesector. “Maar grote spelers kijken natuurlijk verder, naar Azië en Amerika. In de VS zorgt het gebruik van schaliegas voor een nieuwe dynamiek. De energiekost is er slechts een derde van de energiekost hier”, vertelt Frank Beckx.

“We staan momenteel nog erg sterk als cluster. Logistiek zitten we goed, de investeringen staan op een behoorlijk niveau en er zijn geen grote herstructureringen. Maar we moeten uiteraard competitief kunnen blijven, zowel wat energiekosten als wat loonkosten betreft.”

Meteen aan de slag

Over de kwaliteit van de Belgische werknemers zijn essenscia en de bedrijven die de federatie vertegenwoordigt, erg te spreken. “Maar de instroom van studenten in STEM-richtingen (science, technology, engineering, mathematics) kan beter”, vindt Frank Beckx. “Het zijn die profielen die we hard nodig hebben, en wij niet alleen.”

Essenscia heeft vooral oog voor die opleidingen die rechtstreeks naar de sector toe leiden. “Dat zijn richtingen zoals de sense-opleiding (secundair na secundair) tot procesoperator, professionele bachelors chemie en procestechnologie, laborant en industrieel en burgerlijk ingenieurs”, zegt Jan Reynaert, senior adviseur arbeidsmarkt bij essenscia vlaanderen. In de meeste van die opleidingen merkt hij een stijging van het aantal studenten, maar er is nood aan meer. Om die reden ondersteunt essenscia zelf sinds een aantal jaar de sense-opleiding (het vroegere 7de jaar) chemische procestechnieken.

“Die jongeren kunnen meteen aan de slag als procesoperator. Vijf jaar geleden telden de zes Vlaamse scholen die deze opleiding aanbieden, samen niet meer dan 35 studenten. Omdat die opleiding voor ons cruciaal is, zijn we ze via onze vormingsfondsen mee beginnen ondersteunen. We hebben bedrijven gemobiliseerd en een deel van de opleiding vindt plaats in ons opleidingscentrum. Het resultaat is dat er zich vorig jaar 150 leerlingen hebben ingeschreven.”

Permanente vorming

De helft van wie aan de slag is in de chemische industrie beschikt over een diploma hoger onderwijs. Dat toont zich ook in de lonen. Die liggen gemiddeld 20 procent hoger dan in andere industrieën.

“De chemie is en blijft een aantrekkelijke sector om in te werken”, zegt Frank Beckx. “En niet alleen voor het loon. Wat jongeren evenzeer aanspreekt, is dat de chemie voortdurend innoveert om zo antwoorden te bieden op de uitdagingen van deze tijd. Weten dat je iets doet dat op termijn een verschil kan maken, is erg motiverend. Bovendien is dit de sector bij uitstek die investeert in de opleiding van werknemers. Permanente bijscholing is essentieel als je met technologie werkt. De chemie heeft dat begrepen en investeert permanent in de vorming van haar medewerkers, ook in die van 50-plussers. Geen enkel andere sector geeft werknemers zoveel opleidingen tijdens hun loopbaan.”

(wv) - Meer info: www.essensciaforsustainability.be 

Op 26 maart vindt in Antwerpen het jobevent ‘We Are Chemistry’ plaats. Meer info via www.wearechemistry.be/jobevent.