Brengt 2013 beterschap? Arbeidsmarktexperts blikken heen en weer

“Meer consumentenvertrouwen is absoluut nodig. Economie is in hoge mate psychologie” (Monica De Coninck, federaal minister van Werk)

Voor Jan Denys, arbeidsmarktdeskundige bij Randstad, werd het afgelopen jaar beheerst door de vliegende start die de regering Di Rupo I nam na haar aantreden. Er werd meteen werk gemaakt van de degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen en er werden maatregelen genomen om vervroegde uitstroom tegen te gaan. Tegelijkertijd kwam de activering van vijftigplussers op de agenda te staan. Een niet te onderschatten hervorming, meent Denys, ‘al is de uitvoering van de maatregelen wat uitgehold. Maar dat hoort bij het systeem.’

Voor de uitzendsector was dit het jaar waarin de wet op de uitzendarbeid een belangrijke update kreeg. Geen overbodige luxe, aldus Denys. ‘De wet dateerde van 1987 en bouwde op zijn beurt voort op regelgeving uit 1976. Het gebruik van opeenvolgende dagcontracten werd aan banden gelegd. Interimbanen als instroomkanaal naar een vaste job worden nu wettelijk adequaat omkaderd.’

Historisch jaar

2013 wordt volgens Denys een historisch jaar. ‘Volgend jaar wordt in principe het eenheidsstatuut voor werknemers ingevoerd, waardoor het verschil tussen arbeiders en bedienden verdwijnt. Alleen: vooralsnog weet niemand goed hoe dat eruit moet zien. Wat betekent dat voor de opzegtermijnen? Brengt dat meer activering teweeg? Daarnaast worden er, ook in 2014, enkele bevoegdheden van het federale naar het Vlaamse niveau overgeheveld. Zo worden dienstencheques een regionale bevoegdheid. Hoe dat er concreet gaat uitzien, is nog erg onzeker. Er zal in 2013 dus heel wat te beleven zijn.’

Hoe schat Denys de economische toestand in? ‘Waarschijnlijk blijven we aanmodderen, maar een zware recessie zie ik niet echt. We sudderen waarschijnlijk een jaar rond het nulpunt. Een grotere uitdaging is de toename van onze beroepsbevolking. Eerdere voorspellingen gingen er van uit dat de beroepsbevolking krimpt, maar dat blijkt niet het geval te zijn. Zelfs als het jobverlies stabiel blijft, zal de vraag naar arbeidsplaatsen toenemen. Tegelijkertijd blijft het aantal oningevulde knelpuntvacatures hoog, wat een vreemd schouwspel oplevert op de arbeidsmarkt. Ook in 2013 zal de fameuze mismatch manifest aan de orde zijn.’

’De rek is eruit’

Voor het ondernemersplatform VKW was 2012 op strategisch gebied een belangrijk jaar. ‘Ons doel is reflectie teweegbrengen tussen ondernemers en de maatschappij. In crisistijden rijzen er veel vragen over de rol van ondernemers in de maatschappij’, zegt gedelegeerd bestuurder Caroline Ven. ‘Die kwesties zetten we prominent op de agenda en we merken dat er veel respons op komt. Onze leden zitten ook met vragen over hoe het nu verder moet, hoe ze hun mensen aan boord moeten houden. Het gaat ons erom waardengericht te ondernemen; die vraag komt uit de ondernemingen zelf.’

Hoe heeft Ven 2012 beleefd in economisch opzicht? ‘Dit was niet het ergste jaar van de crisis: 2012 zal afronden met nulgroei of een kleine terugval, niet met de zware recessiecijfers van 2008-2009. Maar je merkt wel, sinds deze zomer, dat de rek er wat uit is. Veel bedrijven zitten door hun financiële reserves heen, tijdelijke maatregelen als arbeidsduurvermindering raken uitgeput, er vallen veel ontslagen. Ook kleine bedrijven worstelen daarmee: zij moeten nu valabele mensen laten gaan en weten niet of ze ooit geschikte kandidaten zullen vinden om die plaatsen weer in te vullen wanneer de economie opnieuw aantrekt.’

Kalmere markten

2013 dient zich allesbehalve rooskleurig aan. ‘Het is maar de vraag of de economie volgend jaar uit het dal kruipt. Veel mensen zien hun koopkracht aangetast door ontslag. Dat speelt de bedrijven die zich op de binnenlandse markt richten, parten. Een heropleving van de binnenlandse economische groei zit er dus niet meteen aan te komen.’

Nochtans ziet Ven een lichtpuntje. ‘De problemen zijn ver van voorbij, maar de eurocrisis ziet er tenminste minder dreigend uit dan pakweg een jaar geleden. Kalmere financiële markten maken een soepeler beleid mogelijk, waardoor het vertrouwen toeneemt. Pas dan is herstel mogelijk.’

De wind van voren

Voor Monica De Coninck, federaal minister van Werk, is 2012 op persoonlijk vlak een ongemeend boeiend jaar geweest. ‘Als federaal minister deed ik enorm veel nieuwe ervaring op. Samen met de federale regering heb ik geprobeerd om in complexe verhalen rond werk belangrijke beslissingen te nemen. In crisistijden is dat niet gemakkelijk, maar het kan ook een opportuniteit zijn. Kijk maar naar de stageplaatsen voor vooral laaggeschoolde jongeren, het debat over de loonkloof of de discussie over de fiscaliteit rond arbeid in België.’

De regering Di Rupo I kreeg van de Vlaamse werkgevers de wind van voren, tot verwijten van ‘marxisme’ toe. De Coninck voelt zich niet aangesproken door die kritiek. ‘Ik zie veel dogma’s en ideologische discussies. Wat we nu vooral nodig hebben, is een sfeer van vertrouwen. We moeten aan tafel gaan zitten en de koers voor de toekomst bepalen. Van louter kritiek spuien wordt niemand beter.’

Positief signaal

Hoe ziet De Coninck het komende jaar tegemoet? ‘De economische vooruitzichten zijn niet erg positief. Toch wil ik ook een positief signaal geven. De 10.000 stageplaatsen voor jongeren in bedrijven geven jonge mensen die anders geen uitzicht zouden hebben op een job een duwtje in de rug.’

De minister geeft de burger nog een anti-crisisadvies mee. ‘De spaarreflex van de Belgen heeft me altijd geïntrigeerd. Zeker in crisistijd pot de Belg zijn geld op. Pas wanneer het vertrouwen herstelt, wordt dat geld aangewend om leuke dingen mee te doen. Meer consumentenvertrouwen is absoluut nodig om de economie aan te zwengelen, anders belanden we in een negatieve spiraal. Economie is in hoge mate psychologie. Ik wil echter niet pleiten voor ongebreideld consumentisme. Groene investeringen, bijvoorbeeld, zijn nooit verloren.’

Sociale drama’s

Rudy De Leeuw, voorzitter van de socialistische vakbond ABVV, zegt het voorbije jaar vooral door de sluiting van Ford Genk erg geraakt te zijn. ‘11.000 jobs die verdwijnen, dat is een sociaal drama. Ik ben begaan met iedereen die vecht voor zijn job. Op internationaal vlak was ik vooral geschokt door drama’s als de bedrijfsbrand in een klerenfabriek in Bangladesh waarbij 120 werknemers omkwamen. Het toont aan dat er in dergelijke groeilanden nog veel werk is qua arbeidsomstandigheden. Persoonlijk was ik erg verheugd over de verkiezingsoverwinning van Barack Obama in de VS.’

Het afgelopen jaar was er ook heel wat stennis tussen bonden en bedrijfsleven. ‘Ik wil niet alle ondernemers over dezelfde kam scheren, maar campagnes als de ‘Nu Anders’-slogan van Bruno Segers viseren al wie het wil opnemen voor de werknemers. Idem voor de uitspraak van Luc Bertrand dat de regering marxistisch is, wat ze hoegenaamd niet is, maar spijtig genoeg geloven de mensen van wel.’

Koopkracht behouden

De Leeuw zag het voorbije jaar ook positieve dingen. ‘We zijn erin geslaagd onze sociale zekerheid overeind te houden in barre crisistijden. Armoede en ongelijkheid werden zo goed mogelijk teruggedrongen. Die dijk tegen zwaar weer moeten we ook in de komende jaren overeind houden.’

Hoe dient 2013 zich aan voor de ABVV-topman? ‘Als je ziet hoeveel faillissementen er zijn in sectoren als distributie, handel en horeca, is het van primordiaal belang dat de koopkracht van de mensen behouden blijft: dat is de motor van de economie. Vandaar ook onze eis: handen af van de index.’

Er wacht de bonden in 2013 nog een pittig rondje sociaal overleg over het eenheidsstatuut voor werknemers. ‘Overleg daarover moet de mensen een perspectief bieden. Het gaat erom de discriminatie tegenover arbeiders weg te werken. Dat wil niet zeggen dat de sociale bescherming van de bedienden afgebouwd wordt.’

(ml) - Illustratie: (mvw)