Alles dat je moet weten over deeltijds werken

Deeltijds werken maakt opmars. Alsmaar meer werknemers beslissen er zelfs op jonge leeftijd al voor hun fulltime job in te ruilen voor een parttime job. Daar zijn meerdere voordelen aan verbonden, maar de medaille heeft ook een keerzijde. Voor je beslist om je job deeltijds uit te oefenen, weeg je maar beter de pro’s en contra’s even af.

Enkele cijfers

Zo’n 27% van de Belgen werkt deeltijds. Voorlopig zijn het nog steeds vooral vrouwen die deeltijds werk zoeken (44,4%). Hun mannelijke tegenhangers kiezen er minder vaak voor om deeltijds aan de slag te gaan (10,6%). (FOD Economie, 2016)

De regels op een rij

We spreken van parttime werken wanneer je als werknemer op regelmatige en vrijwillige basis gedurende een periode minder werkt dan voltijds. Occasionele-, tijdelijke- en seizoensarbeid vallen hier dus niet onder. Daarnaast moet de wekelijkse arbeidsduur van een deeltijdse werknemer minimaal gelijk zijn aan 1/3 van de wekelijkse voltijdse arbeidsduur. In een onderneming waar de fulltime medewerkers 38 uur per week presteren, moet de parttimer dus minstens 12 uur en 40 minuten werken.

Ten slotte is er nog de 3-uren-regel. Als je deeltijds werkt, mag je werkperiode niet korter zijn dan 3 uur. Een werkperiode is geen synoniem voor 'werkdag'. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat je  ’s morgens en ’s avonds moet werken. Beide periodes moet je dan minimaal 3 uur presteren.

Wet Werkbaar en Wendbaar Werk zorgt voor enkele wijzigingen

Met de nieuwe wet rond Werkbaar en Wendbaar Werk van minister Kris Peeters veranderen er ook een aantal regels. Zo moet je werkgever niet langer alle mogelijke deeltijdse arbeidsregelingen en uurroosters in je contract oplijsten. De volgende zaken moet je werkgever wel opnemen:

• op welk tijdstip de werkdag ten vroegste start en ten laatste eindigt;
• op welke dagen van de week je kan werken;
• de minimale en maximale dagelijkse en wekelijkse arbeidsduur;
• hoe en wanneer je op de hoogte wordt gebracht van je werkroosters.

Je moet nog steeds minstens 5 dagen op voorhand je uurrooster ontvangen, via een papieren document, een bericht op het intranet of per mail. Deze termijn kan enkel gewijzigd worden in een sectorale cao.

Kan je werkgever je plots dwingen om deeltijds te werken?

Je werkgever kan je arbeidsregime niet eenzijdig permanent wijzigen. Doet hij dat toch, dan kan de arbeidsrechtbank dit zien als een stilzwijgend – impliciet – ontslag. Dit geeft je recht op een verbrekingsvergoeding. Als werknemer kies je dus zelf of je al dan niet deeltijds werkt.

Daarnaast kan een tijdelijke overschakeling op deeltijds werken wel:

• Ben je arbeider en kan je werkgever je huidige arbeidsritme tijdelijk niet handhaven door economische moeilijkheden, dan kan hij tijdelijke werkloosheid ingevolge werkgebrek invoeren. Je blijft dan wel gewoon in dienst. Voor de uren die je niet werkt, krijg je een uitkering van de RVA.

De economische moeilijkheden moeten wel het gevolg zijn van een tijdelijk ongunstig economisch klimaat. Als werknemers voortdurend tijdelijk werkloos worden gesteld, kan de RVA beslissen dat de werkloosheid een structureel karakter heeft en vanaf een bepaalde datum de tijdelijke werkloosheid niet meer of slechts in beperkte mate aanvaarden.

• Werk je als bediende, dan is er een extra voorwaarde. Enkel als er een gebrek aan werk is door economische moeilijkheden en als het bedrijf waar je werkt een cao of ondernemingsplan heeft getekend, kan je werkgever tijdelijke werkloosheid invoeren. Bij gebrek aan een sectorale cao kan de onderneming zelf het initiatief nemen en onderhandelingen opstarten met de vakbonden.

Lees ook: Welke impact heeft deeltijds werken voor jou?

Wat met overuren?

Of je als parttime werknemer extra uren mag kloppen en onder welke voorwaarden dat zou kunnen, ligt vast in je sectorale cao. Als er geen regels zijn afgesproken, mag je overuren presteren. Er geldt nog steeds dat je totale arbeidsduur nooit hoger mag liggen dan die van een voltijdse werknemer. Je werkgever kan je ook nooit zomaar verplichten om die extra uren te werken, je moet hiermee eerst instemmen.

Als je gedurende 3 maanden gemiddeld 1 uur per week meer werkt dan je vooraf bepaalde arbeidsduur (dat komt neer op zo’n 20% per kwartaal), dan heb je als werknemer het recht om:

• je arbeidsovereenkomst te laten herzien, of
• inhaalrust – in de volksmond ‘recup’ – te vragen.

Die moet je binnen de eerste 13 weken van het volgende kwartaal opnemen. Wanneer je die overuren opneemt, gebeurt in overleg met je werkgever.  

Impact op je loon en pensioen

Voor een deeltijdse job ontvang je hetzelfde uurloon als een collega die voltijds werkt. Ook je vakantiegeld is in verhouding met je gewerkte arbeidsduur. Dat je loon vermindert wanneer je overstapt op deeltijds werken, weet je van tevoren. Maar minder werken heeft ook gevolgen voor je wettelijke pensioen. Wie voor een lange periode deeltijds gewerkt heeft, zal het moeten stellen met een bescheidener bedrag.

Let op: 2 deeltijdse banen combineren kan fiscaal ook nadeliger uitvallen dan 1 fulltime job. 

Ontdek: 6 goed betaalde deeltijdse jobs

Hoeveel verlofdagen heb je?

Voor wie deeltijds werkt, wordt het aantal vakantiedagen pro rata berekend. Als je 4/5 werkt en het vorige jaar een volledig jaar in dienst was, zal je in totaal 16 dagen vakantie hebben. Werk je maar 50%, dan heb je recht op 10 à 12 dagen, ongeveer de helft van het aantal verlofdagen van een voltijdse werknemer. Daarnaast heb je sowieso nog recht op 10 wettelijke feestdagen. 

Deeltijdse werknemers die overschakelen naar een hoger aantal uren of die voltijds gaan werken, hebben sinds 1 januari 2013 recht op aanvullende vakantie – ook wel Europese vakantie genoemd. Hetzelfde geldt voor werknemers die na een periode van gedeeltelijk ouderschapsverlof terug voltijds gaan werken.

In detail: Hoeveel vakantiedagen hebben deeltijdse werknemers?

Wanneer kan je 4/5 werken?

Wil je wat meer tijd voor het gezin, dan kan je er bijvoorbeeld voor kiezen om 4/5 te werken. Werkte je de 12 maanden vóór de schriftelijke aanvraag voltijds bij je werkgever, dan heb je recht op 1/5 tijdskrediet. Dat kan zonder motief. Is dat niet het geval, dan kan je eventueel 1 dag per week onbetaald verlof nemen. Maar dat is minder interessant: je kan er dan niet voor kiezen om het volgende jaar meteen over te schakelen op het 1/5 tijdskrediet.

Voor je pensioen, verlofdagen, vakantiegeld en eindejaarspremie maakt het niet zoveel uit of je kiest voor 1/5 tijdskrediet of een voltijdse baan waarbij je 1 dag per week onbetaald vrijaf neemt. Voor je recht op werkloosheidsuitkering is het fulltime contract wel het voordeligst. Dan zal je vergoeding hoger zijn.

(pm)