Al je vakantierechten en -plichten op een rijtje

De basis

Als algemene regel kent onze wet voltijdse werknemers jaarlijks 20 vakantiedagen toe. De rechten hiervoor bouw je op tijdens je vakantiedienstjaar. Pas in het volgende kalenderjaar, het zogeheten ´vakantiejaar´, mag je je verlofdagen effectief opnemen. Of je de volle pot krijgt of slechts een deel, hangt af van het aantal dagen dat je het jaar voordien presteerde.

Achterpoortjes

Betekent deze regel dan dat je het eerste jaar dat je (terug) werkt niet met verlof kan gaan? Nee, want sinds juli 2012 is er vanuit Europa een verlossende maatregel actief: de aanvullende vakantie.

Start je een voltijdse baan, biedt dit systeem je alsnog de kans om tijdens je vakantiedienstjaar 20 verlofdagen op te nemen. Na een eerste gewerkte periode van drie maanden, heb je recht op een week aanvullende vakantie. Nadien bouw je per gepresteerde maand twee verlofdagen op. Je werkgever betaalt tijdens je afwezigheid je normale loon uit, maar zal dit het jaar daarop aftrekken van je dubbel vakantiegeld. Of je al dan niet gebruik maakt van je aanvullende vakantie, beslis je zelf.

Schoolverlaters genieten daarnaast van het voordelige systeem van de jeugdvakantie. Ook dit geef recht op 20 verlofdagen, waarop je van de RVA een jeugdvakantie-uitkering ontvangt. Je kan je jeugdvakantie niet combineren met een aanvullende vakantie, maar kiest voor een van de twee.

Je moet aan volgende 4 voorwaarden voldoen:

1. Jonger zijn dan 25 jaar.
2. Je studies hebben stopgezet of afgerond in de loop van je vakantiedienstjaar.
3. In datzelfde jaar minstens een maand gewerkt hebben in loondienst.
4. Net als bij de aanvullende vakantie moeten je wettelijke vakantiedagen uitgeput zijn.

Voor werknemers ouder dan 50 jaar bestaat een gelijkaardige regeling: de seniorvakantie. Wanneer ze na een periode van inactiviteit het werk hervatten, krijgen ze eveneens vier weken vakantie, uitbetaald door de RVA.

Nog meer vakantie

Je hoeft geen ambtenaar te zijn om aanspraak te maken op extra vakantiedagen. Met een beetje geluk weet ook jij er enkele dagen bij te snoepen.

Afhankelijk van je arbeidsreglement en de sector waarin je werkt, zijn dit de kansmakers:

• Anciënniteit: per 5 jaar anciënniteit vergaar je doorgaans 1 vakantiedag extra.
• ADV-dagen: arbeidsduurverminderingsdagen krijg je in sommige sectoren ter compensatie van overwerk. Acht uur overwerken levert één rustdag op.
• Extralegale vakantiedagen: een werkgever kan beslissen zijn personeel bovenop het wettelijke verlof bijkomende vakantiedagen te gunnen. Vaak worden ze verleend op niet-officiële feestdagen, maar het kan ook een gunst betreffen, al dan niet verkregen na onderhandeling.

Onbetaald verlof

Verlang je meer vrije tijd dan waar je wettelijk gezien recht op hebt, rest er nog de optie van het 'verlof zonder wedde'. Toch is dit niet zo vrijblijvend als je misschien zou hopen. Aangezien er geen wettelijke regeling rond bestaat, hangt alles af van de goodwill van je overste. Slaag je erin hem/haar te overtuigen je onbetaald verlof te verlenen, bespreek dan duidelijk de voorwaarden en leg ze vast op papier. Vergeet ook niet dat je tijdens een periode van onbetaald verlof geen sociale rechten opbouwt.

Lees ook... Onbetaald verlof nemen: wat zijn de gevolgen?

Wat als je baas je verplicht op vakantie stuur?

Een werkgever kan besluiten een collectieve verlofperiode in te voeren. Dit is het geval in bepaalde sectoren zoals het onderwijs en de bouwsector, maar kan mits overleg ook binnen een bedrijf worden bepaald. Een periode van collectief verlof moet steeds zijn vastgelegd in de cao of het arbeidsreglement, en dit ten laatste op 31 december van het vakantiedienstjaar.

Extra: De voordelen van collectief verlof

En wat met vakantie aanvragen?

De meerderheid van de Belgische werknemers mag zijn verlofperiode echter zelf kiezen. Je dient dan onderling met je baas en collega´s overeen te komen en bovenal goede afspraken te maken.

Ook hier gelden enkele spelregels:

• Tijdens schoolvakanties krijgen gezinshoofden voorrang.
• Elke werknemer moet tussen 1 mei en 31 oktober twee weken onafgebroken vakantie kunnen nemen.
• Vakantiedagen dienen bij voorkeur opgenomen te worden in rustigere periodes.
• Vraag je verlof binnen een redelijke termijn schriftelijk aan.
• Neem je vakantie vóór 31 december op. Niet benutte wettelijke vakantiedagen kan je immers niet meenemen naar het volgende jaar. Vakantiedagen die je werkgever zelf toekent, mag je wel overdragen.

En vóór je vertrekt... Vergeet je out-of-office niet!

(pm)