5 redenen waarom je fouten moét maken

Wanneer is er eigenlijk sprake van een fout? Wanneer heb je wel of niet gefaald? “Veel deskundigen hebben zich over dit vraagstuk gebogen”, vertelt Remko van der Drift. “Er zijn feiten, en sommige feiten zijn fouten. We spreken van een fout als een situatie – het feit – niet overeenkomt met de norm, standaard of verwachting die je had van deze situatie. Of in iets makkelijker Nederlands: iets gaat niet zoals het zou moeten gaan volgens jou of je omgeving. Dit kan het gevolg zijn van een externe omstandigheid, pech, of door iets wat je zelf doet.”

“Waarom blijven we allemaal zo graag in onze veilige comfortzone zitten, terwijl we weten dat dit niet productief is? Het zijn onze vastgeroeste patronen, te grote of te kleine ego's, schaamte en/of de angst voor verwijten en afkeuring die daarvoor zorgen. Als de kramp rondom het niet mogen maken van fouten weg is, ontstaat er meer werkplezier met ruimte voor ontwikkeling.”

Ook Remko van der Drift maakt fouten. “Veel fouten zelfs. Tijdens het schrijven van mijn boek ‘Fouten maken moet’ heb ik er veel gemaakt. Eerste versies van hoofdstukken waren vaak structuurloos en zaten vol passages die ik later heb moeten weggooien omdat ze niet relevant bleken te zijn. Was dit nodig? Ja. Door mijn falen werden mijn teksten en schrijfcapaciteiten steeds beter.”

5 REDENEN WAAROM JE FOUTEN MÓET MAKEN... 

1. Fouten zijn onvermijdelijk

Fouten zijn onvermijdelijk omdat het leven en onze samenleving complex zijn. Alles is met alles verbonden. Acties en reacties volgen elkaar in hoog tempo op. Uit de kleinste dingen kunnen dan fouten ontstaan.

2. Fouten maken is niet leuk, en dan?

Fouten maken vinden we erg. We vermijden ze daarom liever. Terwijl iedereen weet dat je juist door te falen veel kan leren en beter kan worden. Dit is de faalparadox. Een schijnbare tegenstelling die er bestaat rondom falen.

Het is logisch dat we fouten proberen te vermijden. Fouten maken is niet leuk, het doet vaak zelfs pijn. Fouten hebben een negatieve connotatie: "Jij doet het fout" klinkt het vaak veroordelend. Je doet iets niet goed en dat willen we niet. Ook kunnen fouten erge gevolgen hebben, en dat voorkomen we natuurlijk graag.

Verder zorgt falen vaak voor vervelende emoties zoals angst en schaamte. Als je bijvoorbeeld een rekenfout hebt gemaakt in je budget voor het nieuwe jaar, en je baas wijst je daarop, dan kan je wel door de grond zakken. Je schaamt je dat je de fout niet zelf gezien hebt: "Hoe kon ik zo stom zijn!" Je kan dan bang zijn voor je reputatie: "Straks vinden ze me een slechte accountant." Je kan jezelf gaan verdedigen of rechtvaardigen: "Ik heb ook te weinig tijd gehad voor deze berekening en het is maar goed dat dit zo vroeg aan het licht komt." Dus eigenlijk is het best logisch dat de faalparadox bestaat. Maar toch pleit Remko van der Drift ervoor om die te doorbreken.

3. Fouten zijn relatief

Naast het feit dat fouten onvermijdelijk zijn, zijn ze ook relatief. Een feit dat jij iets als een fout ziet, is misschien alleen een fout vanwege jouw interpretatie, verwachting, sociale omgeving en/of culturele context.

Een voorbeeld:
Stel je zit te lunchen op je werk. Je collega wil dat na de lunch de tafel meteen wordt opgeruimd. Jij houdt ervan nog even het nieuws te checken op internet voordat je weer aan het werk gaat. Net als jij standaard.be hebt opgestart, vraagt je collega je te helpen met opruimen. Maar wat zegt hij: "Ik wil opruimen, en jij zit te internetten!" Jullie hebben allebei een ander beeld en een andere verwachting van de situatie. Wie begaat hier de fout? En wat is hier de fout eigenlijk?

4. Fouten zijn nuttig

Als je je realiseert dat fouten onvermijdelijk en relatief zijn, heb je een eerste stap gezet om ze als zinvol en nuttig te zien. Steve Jobs, de voormalige CEO van Apple, was bijvoorbeeld iemand die dat kon. Falen was voor hem de basis voor succes. Jobs stond weliswaar graag stil bij de dingen die hij goed deed en genoot daarbij van alle pluimen die hij daarvoor kreeg. Zijn succes gaf hem, zeker ná zijn dood, een bijna goddelijk aanzien. Maar hij maakte ook heel veel fouten en waardeerde deze uitdrukkelijk.

Een voorbeeld:
In 2005 hield Steve Jobs een beroemd geworden speech aan de Stanford University. Hij stond in deze speech heel kort stil bij de successen in zijn leven maar benadrukte vooral zijn ervaringen met falen. Zo vertelde hij dat hij gefaald had op de middelbare school. Per ongeluk koos hij voor een verkeerde middelbare school: eentje waar hij zich totaal niet thuis voelde. Hij zag de waarde van de lessen die daar gegeven werden niet in en wist totaal niet wat hij wilde doen met zijn leven. Daarom stopte hij halverwege zijn schoolcarrière. Hij ging van school af en werd een ‘drop­out’, een falende leerling. Omdat hij geen normale lessen meer kon volgen, ging hij maar les nemen in kalligraferen, iets wat op dat moment volkomen nutteloos was. Maar tien jaar later kon hij dit goed gebruiken bij het ontwerp van de eerste Mac­computer. Dus als hij niet had gefaald op school, en geen ‘drop­out’ was geworden, had de Mac nooit zo’n mooie typografie gehad.

5. Taboes zijn nooit goed

We leven in een tijd van afrekenen en verantwoorden. Falen is tegenwoordig steeds meer taboe en dat vindt Remko van der Drift zonde. Openlijk fouten maken moet, om ervan te leren, beter te worden en te innoveren.

Remko van der Drift: “Ik werk als teamcoach/trainer en zie geregeld teams die hun best doen om fouten te verdoezelen of vermijden. Je kent het vast zelf ook als je samenwerkt in een team. Als voorzitter van een belangrijke vergadering vraag je bijvoorbeeld wie er een afwijkende mening heeft. Je ziet de onrust in de ogen van de teamleden. Je kan bijna de gedachten van het team lezen: "Laat me maar." "Ik doe het niet." "Ik zeg niets." Jammer toch? Een mogelijkheid voor het team en de afzonderlijke teamleden om de discussie te verdiepen is verloren gegaan."

"Het is tijd voor een klimaatverandering in het omgaan met fouten in teams", besluit van de Drift. "Als de kramp rondom het (niet mogen) maken van fouten weg is, ontstaat er meer werkplezier met ruimte voor ontwikkeling. En dat gun ik ieder team.”

(mr) - Remko van der Drift is teamcoach/trainer, en schreef het boek ‘Fouten maken moet - Durf het beste uit jezelf en je team te halen’