Een werknemer die iets ‘nieuws’ uitvindt? Heeft die daar eigendomsrechten op?

De moeilijkheid is dat twee rechtsdomeinen lijnrecht tegenover elkaar staan. Het octrooirecht kent het vermogensrecht toe aan de uitvinder ongeacht de context waarin de uitvinding werd gedaan. In het arbeidsrecht meent men daarentegen dat de werkgever recht heeft op de in dienstverband gerealiseerde uitvindingen. De werkgever heeft immers voor de geleverde arbeid loon betaald.

Om te bepalen wie recht heeft op de patrimoniale rechten wordt in de rechtspraak en rechtsleer klassiek een onderscheid gemaakt tussen dienstuitvindingen, afhankelijke uitvindingen en vrije uitvindingen.

Dienstuitvindingen

Dienstuitvindingen zijn uitvindingen die de werknemer doet in de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst. De uitvinding kadert in een onderzoeksopdracht van de werknemer. De werkgever heeft recht op de vermogensrechten op dienstuitvindingen.

Afhankelijke uitvindingen

Afhankelijke uitvindingen zijn uitvindingen die verband houden met de activiteiten van de werkgever maar niet kaderen in de opdracht waarvoor de werknemer werd aangenomen. De werkgever moet een belangrijke materiële inbreng hebben gedaan. De werknemer heeft bijvoorbeeld gebruik gemaakt van materiaal of knowhow van de werkgever, of de werkgever heeft aanwijzingen of toelating gegeven om de uitvinding te ontwikkelen in de onderneming.

Aan wie de vermogensrechten toekomen, is veel minder duidelijk. Een meerderheid in de rechtsleer oordeelt dat de uitvinding onvoldoende kadert in de uitvoering van de arbeidsovereenkomst opdat de werkgever recht zou hebben op de vruchten van de geleverde arbeid. Andere menen dan weer dat de vermogensrechten wel toekomen aan de werkgever. Nog anderen vinden de notie afhankelijke uitvinding kunstmatig en staan een meer zwart-wit onderscheid voor: ofwel kadert de uitvinding in de uitvoering van de arbeidsovereenkomst ofwel niet.

Vrije uitvindingen

Vrije uitvindingen zijn alle uitvindingen die door een werknemer met eigen middelen en tijdens zijn vrije tijd worden gedaan zonder dat deze enig verband vertonen met de uitvoering van de arbeidsovereenkomst. De vermogensrechten op vrije uitvindingen komen toe aan de werknemer.

Met dank aan Stijn Demeestere, advocaat bij Lydian.